Nhà ở xã hội đã thiếu lại 'tắc'

Lẽ ra cách đây 2 năm, các khách hàng mua nhà tại dự án nhà ở xã hội (NOXH) số 35 Hồ Học Lãm (Q.Bình Tân, TP.HCM) đã nhận được nhà, nhưng đến nay mọi thứ vẫn ngổn ngang. Bức xúc, mới đây cư dân đã kéo lên Sở Xây dựng TP.HCM chất vấn các cơ quan chức năng và chủ đầu tư về việc chậm trễ này.

Khi chủ đầu tư giao nhà, chúng tôi rất mừng nhưng không thể nhận vì chưa làm xong, tiện ích không có thì sao mà vào ở Ông Nguyễn Duy Hiền, khách hàng của một dự án nhà ở xã hội tại TP.HCM

Đây là dự án đầu tiên tại TP.HCM được triển khai theo hình thức hợp tác công tư do Công ty địa ốc Hoàng Quân và Quỹ Phát triển nhà ở TP.HCM (HOF) thực hiện. Trong đó, HOF đóng vai trò là chủ đầu tư, Công ty địa ốc Hoàng Quân là đơn vị phát triển dự án. Mô hình này kỳ vọng là giải pháp hiệu quả cho việc phát triển NOXH cho người thu nhập thấp, bởi một bên có đất và một bên có tiền.

Thế nhưng, kỳ vọng trên đã bị phá sản, bởi dù đã thi công được khoảng 80% khối lượng công việc, nhưng Công ty địa ốc Hoàng Quân không thể tiếp tục vay vốn từ gói ưu đãi 30.000 tỉ đồng của Chính phủ để hoàn thành dự án theo kế hoạch. Cũng vì sự chậm trễ này, HOF đã bị phạt 300 triệu đồng nhưng đến nay dự án vẫn chưa thể hoàn thành.

Ông Nguyễn Duy Hiền, khách hàng của dự án trên, chán nản nói đây là lần thứ 8 chủ đầu tư hứa bàn giao nhà nhưng khi tới, không ai nhận vì dự án vẫn chưa làm xong. Ông Hiền bức xúc: “3 năm qua tôi và gia đình phải đi ở thuê. Với đồng trợ cấp thương tật và thu nhập từ việc đi làm thuê làm mướn, tôi không thể mãi tiếp tục thuê nhà được. Khi chủ đầu tư giao nhà, chúng tôi rất mừng nhưng không thể nhận vì chưa làm xong, tiện ích không có thì sao mà vào ở”.

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, từ năm 2014 đến nay, trên địa bàn TP có 41 dự án NOXH độc lập, với tổng diện tích đất hơn 133 ha, quy mô hơn 41.000 căn hộ. Trong đó có 14 dự án đã hoàn thành, 9 dự án đang thi công xây dựng, 18 dự án khác đang thực hiện thủ tục đầu tư. Ngoài ra còn có quỹ đất 20% từ 35 dự án phát triển nhà ở thương mại (diện tích dưới 10 ha) với tổng diện tích 1.681 ha nhưng hầu hết các chủ đầu tư đều thực hiện nghĩa vụ NOXH theo hình thức nộp tiền vào ngân sách TP thay vì “nộp” nhà. Thế nên, số lượng NOXH đã hoàn thành càng khiêm tốn.

Bộ Xây dựng cho biết đến thời điểm hiện nay việc phát triển NOXH mới chỉ đạt khoảng 30% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.

Theo Bộ Xây dựng, nhu cầu NOXH của cả nước trong giai đoạn từ năm 2011 - 2020 là khoảng 440.000 căn hộ. Trong đó, TP.HCM cần khoảng 134.000 căn, Hà Nội cần khoảng 110.000 căn, Bình Dương cần 41.250 căn, Đồng Nai 36.700 căn và Đà Nẵng 11.500 căn...

Thế nhưng, đến nay các dự án NOXH không tiến triển đáng kể do thiếu vốn. Sau khi gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỉ đồng kết thúc vào cuối năm 2016, Chính phủ đã ban hành một gói tín dụng mới giai đoạn 2018 - 2020 là 1.262 tỉ đồng, nhưng cũng chỉ đáp ứng 13% nhu cầu. Ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty địa ốc Hoàng Quân, thừa nhận khi gói 30.000 tỉ đồng kết thúc vào cuối năm 2016, thì gần như các dự án NOXH của công ty này phải dừng thi công hoặc thi công cầm chừng.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cho rằng Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước phân bổ ngân sách hằng năm khoảng từ 1.000 - 2.000 tỉ đồng trong giai đoạn từ năm 2018 - 2020 để cho các đối tượng thụ hưởng NOXH vay, với lãi suất khoảng 5%/năm. Từ nguồn vốn này, các ngân hàng có thể huy động thêm các nguồn vốn khác để thực hiện hiệu quả chính sách NOXH.

Tuy nhiên, về lâu dài cần có cơ chế thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NOXH theo quy định của luật Nhà ở. Trước hết là các dự án NOXH cho thuê, tương tự như Nghị quyết 02 của Chính phủ trước đây, để làm giảm giá thành NOXH.

Ông Nguyễn Văn Danh, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM, thừa nhận trong giai đoạn 2016 - 2020 nhu cầu vốn đầu tư xây dựng NOXH của TP là 21.834 tỉ đồng, nhưng nhà nước chỉ đáp ứng được 10% vốn. Số còn lại phụ thuộc vào vốn xã hội hóa, vốn tự có của doanh nghiệp hoặc vốn vay từ các tổ chức tín dụng. Hiện nay nguồn vốn dài hạn để hỗ trợ chủ đầu tư vay thực hiện dự án cho người dân vay mua nhà chưa ổn định, chưa được bố trí, nên chưa đáp ứng được nhu cầu rất lớn về NOXH.

“Cần cân đối phân bổ nguồn vốn ngân sách khoảng 10% để đầu tư xây dựng NOXH thuộc sở hữu nhà nước. Ngoài ra, ưu tiên quỹ đất nhà nước đang trực tiếp quản lý do các doanh nghiệp sử dụng làm nhà xưởng sản xuất tại các quận huyện thuộc diện phải di dời vào các khu công nghiệp; quỹ đất do các cơ quan nhà nước hiện đang quản lý thuộc diện sắp xếp lại để đầu tư xây dựng NOXH thuộc sở hữu nhà nước. Bên cạnh đó, phải tạo ra các cơ chế thông thoáng hơn để khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực này.

Để đẩy nhanh chương trình NOXH, Bộ trưởng Xây dựng Phạm Hồng Hà đã kiến nghị bổ sung vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 cho phát triển NOXH trong dự kiến phân bổ nguồn vốn dự phòng trong kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn 2016 - 2020.