'Tại sao đến nay cán bộ mới sợ trách nhiệm, lan rộng từ T.Ư đến địa phương?'

Sáng 31.5, Quốc hội thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước năm 2022, những tháng đầu năm 2023.

GIA HÂN

Là đại biểu đầu tiên nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Trần Quốc Tuấn, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Trà Vinh, bày tỏ quan tâm tình trạng "một bộ phận cán bộ, công chức còn chưa quyết liệt, có tâm lý né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai..." gây ách tắc, làm cản trở sự phát triển kinh tế của đất nước.

"Tôi đồng tình với Chính phủ về nội dung hạn chế này, nhưng vấn đề đặt ra là: tại sao từ trước đến nay không xuất hiện hiện tượng cán bộ có tâm lý sợ trách nhiệm, mà đến nay mới xuất hiện. Không những thế nó còn lan rộng từ T.Ư đến địa phương và tiếp tục lan rộng từ khu vực công sang khu vực tư…", ông Tuấn nêu băn khoăn.

Đại biểu tỉnh Trà Vinh cho rằng, cần phải xác định được nguyên phát của căn bệnh này thì mới có thể điều trị bệnh một cách hiệu quả. Đồng nghĩa với việc, cần phân hóa, phân định rõ "bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm" nói trên, gồm những kiểu cán bộ nào và nguyên nhân nào dẫn đến sự tồn tại của một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm như thế, để từ đó tìm ra những giải pháp khắc phục.

Hai loại cán bộ sợ trách nhiệm

Ông Tuấn cho rằng, "một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm" có thể chia làm 2 loại: một nhóm cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, cán bộ né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai, cán bộ không muốn làm, vì không có lợi ích riêng. Nhóm thứ 2 là nhóm sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm.

GIA HÂN

Với nhóm thứ nhất, ông Tuấn cho rằng có thể khắc phục được ngay. Theo ông, từ trước đến nay, trong bất kỳ thời điểm nào hay ở bất kỳ cơ quan, đơn vị, địa phương nào cũng đều tồn tại một số ít cán bộ có bản chất như thế. Vấn đề là, đơn vị đó có nhận diện được hay không và khi nhận diện được thì xử lý như thế nào.

Vì vậy, theo ông Tuấn, giải pháp cần làm ngay lúc này là thay thế những cán bộ ấy bằng những cán bộ tốt, có đủ tâm huyết và trách nhiệm. "Vì chúng ta không thiếu những cán bộ tốt", ông Tuấn nhấn mạnh.

"Giống như trong bóng đá, khi các huấn luyện viên trưởng vì sự phát triển của cả đội bóng và vì màu cờ sắc áo, họ sẵn sàng thay người, khi quan sát thấy cầu thủ của mình thi đấu kém hiệu quả", ông Tuấn so sánh.

Tuy nhiên, về lâu dài, ông Tuấn cho rằng, ngoài Kết luận số 14 của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung, Quốc hội, Chính phủ cần chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là các quy định pháp luật liên quan đến công chức, viên chức, đảm bảo tính đồng nhất, không chồng chéo, mâu thuẫn… để làm cơ sở khuyến khích, bảo vệ những cán bộ dám nghĩ, dám làm, vì lợi ích chung.

Với nhóm thứ 2 gồm những cán bộ sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm, ông Tuấn cho rằng đây là nhóm cán bộ chiếm số đông trong số cán bộ sợ trách nhiệm. "Chính họ đã tạo ra những hạn chế nêu trên. Đây cũng là trở lực lớn nhất gây tắc nghẽn công việc trong toàn hệ thống", ông Tuấn nhận xét.

Ông Tuấn cũng phân tích, có 2 nguyên nhân khiến những cán bộ này lo sợ vi phạm pháp luật.

GIA HÂN

Đầu tiên là một số văn bản quy định pháp luật hiện hành, nhất là các văn bản dưới luật còn thiếu tính đồng nhất, khó thực hiện, điển hình như cùng một nội dung quy định nhưng lại có 2 cách hiểu khác nhau. Hay cùng một nội dung công việc nhưng lại có 2 văn bản dưới luật hướng dẫn thực hiện không đồng nhất.

"Tôi đã chứng kiến bên lề kỳ họp này, 2 vị đại biểu Quốc hội cùng tranh luận về một nội dung của một điều khoản luật đang còn hiệu lực. Cuộc tranh luận ấy đã làm cho tôi hết sức tâm tư và lo lắng, bởi lẽ nó đang xảy ra trong chính cơ quan lập pháp. Cho nên, không loại trừ khả năng sẽ xảy ra ở các cơ quan hành pháp, trong đó có cả cơ quan thanh tra, kiểm tra", ông Tuấn nêu, cho rằng tình trạng này có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khác nhau cho các cán bộ thực thi công vụ.

Nguyên nhân thứ 2, theo ông Tuấn, là vừa qua công tác thanh, kiểm tra, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực quyết liệt, hiệu quả. Có những vụ việc vi phạm pháp luật từ nhiều năm trước, đến nay được phát hiện và do mức độ vi phạm nghiêm trọng nên bị xử lý hình sự.

"Chính từ những vụ án này đã làm cho nhiều cán bộ lo sợ. Bởi lẽ, những cán bộ này đã từng làm các công việc tương tự vào những thời điểm trước đây. Từ đó, đã tạo ra hiệu ứng lây lan đến một số cán bộ khác, hình thành nên tâm lý ngần ngại, sợ sai, sợ bị xử lý kỷ luật, nhất là sợ bị xử lý hình sự", ông Tuấn lý giải.

Theo ông, trong số những cán bộ nói trên, không loại trừ có những cán bộ tâm huyết, có trách nhiệm nhưng họ không thể triển khai thực hiện công việc do sự bất cập, thiếu đồng nhất của các văn bản hướng dẫn.

Sửa đổi quy định, phân cấp phân quyền

Ông Tuấn đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm chỉ đạo khắc phục hạn chế về sự tồn tại của một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm. Theo đó, cần tập trung nghiên cứu rà soát, sửa đổi, bổ sung đầy đủ các nội dung quy định của pháp luật, đặc biệt là các văn bản dưới luật đảm bảo tính chặt chẽ, thống nhất, dễ áp dụng để khi căn cứ vào đó là có thể triển khai thực hiện ngay.

Thứ hai là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhiều hơn nữa như Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo nhưng đến nay vẫn chưa chuyển biến. Nếu thực hiện tốt công tác này sẽ giảm bớt áp lực, gánh nặng cho các cơ quan cấp trên, đồng thời tăng cường trách nhiệm cho các địa phương và cơ quan cấp dưới.

Theo ông Tuấn, muốn vậy cần xác định việc nào thuộc trách nhiệm của địa phương thì mạnh dạn phân quyền cho địa phương làm, địa phương sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Đại biểu tỉnh Trà Vinh cũng đề nghị tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát để hướng dẫn, nhắc nhở, đôn đốc thực thi công vụ có hiệu quả. Đồng thời, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm vì mục đích vụ lợi, cá nhân, kể cả việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan ban hành văn bản quy phạm pháp luật gây ảnh hưởng, thiệt hại đến người dân và doanh nghiệp, gây cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.