Tản mạn nghề báo thời 4.0

Hay môi trường máy tính, tự động hóa và con người có thể làm việc với nhau để tạo ra hiệu quả sản phẩm truyền thông vượt trội thông qua internet?

Đã có nhiều báo cáo, tham luận về những vấn đề nêu trên. Và có thể đạt được đồng thuận ban đầu là, thời buổi công nghệ số phát triển ồ ạt, nhanh chóng đã thúc đẩy nghề báo phải cải tiến không ngừng để đáp ứng nhu cầu đa dạng và phong phú của bạn đọc. Làm báo đa phương tiện, tương tác mạng xã hội, sử dụng các hình thức đồ họa, xây dựng nền tảng báo chí dữ liệu, liên kết kinh tế báo chí… đang là những thách thức nỗ lực của các cơ quan truyền thông.

Khái niệm rô bốt phóng viên được nhắc đến tại một số cơ quan truyền thông mạnh của các nước phát triển, rằng “họ” có thể viết tin, bài thông qua kết nối hệ thống lưu trữ dự liệu liên quan và tự động thu thập dữ liệu hiện trường. “Họ” thao tác tự động, nhanh và chính xác. Chưa có câu trả lời xác đáng về việc bản tin do rô bốt viết ra thể hiện quan điểm của ai, của ban tổ chức sự kiện, hay của phía lập trình, hay của đa số những nguồn tin? Không chỉ quan điểm dẫn dắt thông tin, một bản tin còn phải chứa đựng những yếu tố nhân văn, lan truyền rung động cảm xúc tốt đẹp. Liệu những điều này sẽ được lập trình cho các rô bốt chuyên viết báo? Xem ra, dữ liệu về kiến thức, kinh nghiệm, tình huống về thông tin chỉ là điều kiện ắt có; còn điều kiện đủ của một thông tin đúng - sai hữu ích luôn luôn cần sự tương tác của chính con người - những nhà báo.

Trách nhiệm với nghề, trách nhiệm công dân của nhà báo luôn là những khuôn mẫu cốt lõi về đạo đức, bản lĩnh chính trị, tư duy báo chí tiến bộ, năng lực nghiệp vụ về nhiều mặt. Đến thời công nghệ 4.0 này, thông qua những công cụ thông minh hơn, nhà báo có thể nhanh chóng tiếp cận, tương tác và xử lý thông tin, có thêm bề dày kiến thức chuyên sâu để tạo ra hiệu ứng dư luận rộng khắp. Các loại công cụ hiện đại chắc chắn sẽ hỗ trợ đắc lực nhưng không thể thay thế cho mắt sáng, lòng trong, bút sắc theo nghĩa bản chất. Tương tự, cũng khó thể có rô bốt nào có thể thay thế nhà báo trong các hoạt động kinh tế báo chí hay tổ chức các loại sự kiện truyền thông nhằm phục vụ công chúng đối tượng của mình.

Có thể thấy, nghề báo thời công nghệ 4.0 là sự học hỏi, sáng tạo và vận dụng trí tuệ nhân tạo một cách có ích nhất. Các công cụ do con người tạo ra sẽ ngày càng giúp nhà báo có thêm trải nghiệm nghề nghiệp từ cuộc sống, đồng nghiệp, từ chính các tầng lớp độc giả của mình nhằm không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí.