Những năm 2013 - 2014, một số tàu quân sự Trung Quốc thường trực tại Trường Sa để bảo vệ binh lính đóng quân trên các bãi cạn Châu Viên, Chữ Thập, Vành Khăn, Xu Bi, Gạc Ma, Tư Nghĩa, Ga Ven (chiếm đóng trái phép của Việt Nam từ 1988 - 1992). Các tàu này gồm tàu hộ vệ tên lửa lớp Giang Hồ I, II, V (được đưa vào biên chế giai đoạn 1985 - 1989), tàu tên lửa tấn công nhanh lớp Hồng Tinh, tàu kéo cứu hộ lớp Nam Đà… và một số tàu hải cảnh, hải giám, hải tuần của phân cục Nam Hải.

Tàu Hải cảnh 5302 và tàu cá dân binh Trung Quốc tại Trường Sa

Giai đoạn 2014 - 2018, khi phía Trung Quốc cấp tập xây dựng, cải tạo các vị trí chiếm đóng trái phép trên các bãi đá ở quần đảo Trường Sa thành đảo nhân tạo, các tàu chiến mới đưa vào biên chế cũng tăng cường sự hiện diện ở các bãi này, vừa để bảo vệ việc vận chuyển - xây dựng, vừa xua đuổi, răn đe tàu thuyền các quốc gia khác trong khu vực.

Đặc biệt, từ 2018 đến nay, hải quân Trung Quốc đẩy nhanh việc đóng mới, đưa vào biên chế các tàu hiện đại và đều đưa xuống khu vực Trường Sa, theo chủ trương gọi là “làm quen chiến trường”.

Tàu Hải cảnh 46115 của Trung Quốc di chuyển sát điểm đóng quân của bộ đội Lữ đoàn 146 (Vùng 4 hải quân)

Tàu Hải Dương 4 chuyên làm nhiệm vụ nghiên cứu khoa học - khảo sát tài nguyên biển (thuộc Cục điều tra địa chất hải dương Quảng Châu, Bộ Đất đai và tài nguyên Trung Quốc) tại Trường Sa

Không chỉ các tàu hộ vệ tên lửa, khu trục, tàu pháo…, các loại tàu khác như vận tải đổ bộ, vận tải tổng hợp, tên lửa tấn công nhanh, tuần tiễu săn ngầm của các hạm đội hải quân Trung Quốc cũng kéo xuống Trường Sa, vừa tuần tra vừa huấn luyện đường dài trên biển.

Thậm chí có thời điểm các tàu trinh sát điện tử kiểu 815 (AGM/AGI) của hạm đội Đông Hải và Nam Hải còn di chuyển gần các đảo do bộ đội Lữ đoàn 146 (Vùng 4 hải quân) đóng quân để thực hiện các hoạt động tác chiến điện tử, thu thập dữ liệu tình báo cho tác chiến hải quân.

Tàu vận tải tổng hợp số hiệu 908 của hạm đội Nam Hải tại Trường Sa

Tàu hải cảnh 5302 của chi đội 5, Bộ chỉ huy Nam Hải, Trung Quốc hoạt động ở Trường Sa

Từ đầu 2020, cùng với việc đưa hàng trăm tàu cá dân binh xuống neo đậu dài ngày ở các bãi cạn không người ở Trường Sa, phía Trung Quốc cũng tăng cường các tàu hải cảnh xuống túc trực, sẵn sàng can thiệp khi các tàu chấp pháp của Việt Nam làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền. Các tàu hải cảnh này cũng liên tục áp tải, bảo vệ các tàu khảo sát dầu khí, nghiên cứu biển xuống khu vực Trường Sa và Biển Đông.

Tàu hộ vệ tên lửa lớp Giang Khải I, số hiệu 525 của hạm đội Nam Hải

Tàu hộ vệ tên lửa lớp Giang Khải II, số hiệu 574 tại Trường Sa

Tàu Hải cảnh 4302 và tàu nghiên cứu biển Trung Quốc neo đậu tại Gạc Ma

“Các loại tàu thuyền Trung Quốc xuống hoặc đi ngang khu vực Trường Sa thường ghé lại các căn cứ được xây dựng trái phép, như: Châu Viên, Xu Bi, Chữ Thập, Vành Khăn. Ở Xu Bi, thời điểm giữa tháng 5.2022, các tàu cá dân binh tập trung lên đến gần 500 chiếc, và đến cuối tháng 5.2022, chúng lại quay trở về những khu vực neo đậu dài ngày quen thuộc như Ba Đầu, Huy Gơ, Ken Nam, Ga Ven, Gạc Ma… Cuối tháng 5, đầu tháng 6.2022, riêng số lượng tàu cá dân binh tại khu vực Ba Đầu - Huy Gơ lên đến gần 200 chiếc”, một cán bộ Kiểm ngư Việt Nam cho biết.

Tàu trinh sát điện tử 855 của Trung Quốc tại Trường Sa