Tết Nguyên đán: Nguồn gốc, vì sao là tết lớn nhất trong năm của người Việt?

Tết Nguyên Đán, cái tết cổ truyền thiêng liêng, từ bao đời nay đã in sâu trong tâm thức người Việt. Mỗi dịp Tết đến, xuân về, lòng người lại rộn ràng, náo nức mong chờ sum họp gia đình, đón mừng năm mới.

Vậy, Tết Nguyên Đán - cái tên quen thuộc ấy có từ đâu? Vì sao nó lại trở thành ngày lễ trọng đại nhất trong năm của người Việt?

Tết Nguyên Đán hay còn gọi là tết cả, tết ta, tết âm lịch hay đơn giản chỉ là tết. Với người Việt, đây là lễ quan trọng nhất trong năm.

Theo Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tôn giáo - Đạo đức, Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM), đây là thời điểm chúng ta ngừng làm việc, nhất là lao động, sản xuất nông nghiệp của cha ông ta thời trước. Cũng trong thời điểm này, mọi người sẽ dọn dẹp nhà, cửa, trang hoàng nhà cửa. Chuẩn bị, nấu những món ăn thức uống để cúng tổ tiên, tặng quà cho hàng xóm, họ hàng.

Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc chia sẻ, Tết Nguyên đán bắt đầu được tính từ lịch âm dương của Trung Quốc. Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, Tết Nguyên đán có từ khoảng 100 năm trước công nguyên, bắt đầu từ thời kỳ nhà Hán bên Trung Quốc. Lấy chu kỳ là tháng Dần (khởi đầu cho một mùa xuân), được tính dựa vào mặt trăng để phân chia 1 năm có 12 tháng và có 4 tiết xuân, hạ, thu, đông.

ẢNH: NGUYỄN ANH

Bên cạnh đó, những món ăn truyền thống của người Việt vào dịp tết cũng có ý nghĩa đặc biệt, trong đó có bánh chưng, bánh dày. Hai loại bánh này bắt nguồn từ sự tích Lang Liêu, được dâng lên vua Hùng vào đời Hùng Vương thứ 6.

Theo Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc, Tết Nguyên đán có ý nghĩa bắt đầu một năm mới, một vụ mùa mới, bắt đầu vào quy trình sản xuất mới. Đây cũng là dịp mọi người ngưng lại các hoạt động để cùng gắn bó với nhau, cùng chăm sóc gia đình, chăm sóc bản thân và thăm viếng, thắp hương cho tổ tiên.

Bên cạnh đó, ngoài ý nghĩa "nghỉ ngơi sau vụ mùa", Tết Nguyên đán còn mang những giá trị tinh thần khác đối với người Việt.

Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc cho biết, ngày nay, bên cạnh việc một số nét văn hóa truyền thống được giữ gìn, người Việt còn có những cách đón tết mang ý nghĩa của đời sống hiện đại.

Nói về việc làm sao để gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp của Tết Nguyên đán trong bối cảnh xã hội hiện đại, Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc chia sẻ, đây là những giá trị rất tốt đẹp, rất quý báu, rất nhân văn của dân tộc chúng ta. Do đó thế hệ sau này có trách nhiệm giữ gìn, đồng thời thông qua các kênh truyền thông, mạng xã hội để các bạn trẻ có thể hiểu được ý nghĩa, giá trị tốt đẹp của ngày tết.