Ngày định đoạt chủ nhân Nhà Trắng kế tiếp

Quy trình bỏ phiếu của cử tri đoàn năm nay thu hút được sự chú ý của dư luận, sau khi tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump từ chối công nhận chiến thắng của đối thủ Joe Biden và liên tục thúc đẩy kiện tụng tại những bang chiến địa.

Theo hiến pháp Mỹ, quyền bầu cử trực tiếp tổng thống nằm trong tay của cử tri đoàn. Mỹ hiện có 538 đại cử tri. Ứng viên nào giành được đa số phiếu đại cử tri (270 phiếu trở lên) sẽ đắc cử tổng thống Mỹ. Số đại cử tri đúng bằng số nghị sĩ có trong quốc hội, gồm 100 thượng nghị sĩ và 435 hạ nghị sĩ. Thủ đô Washington D.C dù không có nghị sĩ đại diện trong quốc hội, song có 3 phiếu đại cử tri. Tại quốc hội Mỹ, mỗi bang có 2 thượng nghị sĩ và số lượng hạ nghị sĩ tỷ lệ thuận với dân số của mỗi bang.

Theo luật liên bang Mỹ, các đại cử tri trong ngày 14.12 tập trung tại tòa nhà nghị viện các tiểu bang hoặc văn phòng thống đốc. Đài NBC News đưa tin các tiểu bang đầu tiên bỏ phiếu là Indiana, Tennessee và Vermont vào 10 giờ ngày 14.12 (giờ Mỹ, tức 22 giờ cùng ngày, giờ Việt Nam). Những bang chiến địa Arizona, Georgia và Pennsylvania bỏ phiếu vào trưa cùng ngày, trong khi ở bang Wisconsin là 13 giờ và Michigan 14 giờ. California, bang đóng vai trò then chốt mang đến chiến thắng của ông Biden, họp vào 17 giờ ngày 14.12 (giờ Mỹ). Theo tờ USA Today, các cuộc họp của cử tri đoàn thường kéo dài chưa tới 1 giờ.

Hãng AP đưa tin 32 bang và thủ đô Washington D.C ban hành luật để đảm bảo cử tri đoàn bỏ phiếu đúng theo kết quả phiếu phổ thông. Trong số này, có 15 bang quy định hình phạt cho những đại cử tri không làm theo cam kết. Tòa án Tối cao Mỹ hồi tháng 7 ra phán quyết cho phép các bang trừng phạt đại cử tri “bất tuân”.

Sau khi đại cử tri đoàn bỏ phiếu, các bang gửi các phiếu bầu đến thủ đô Washington D.C, để được kiểm đếm trong phiên họp quốc hội ngày 6.1.2021. Chủ tịch thượng viện, tức Phó tổng thống Mike Pence, sau đó sẽ chính thức công bố người chiến thắng, theo Đài NBC News. Thời điểm này, kết quả bầu cử chính thức được quyết định, cho dù người thất cử chưa chịu nhận thua. Điều duy nhất còn lại là lễ tuyên thệ nhậm chức của tổng thống đắc cử vào ngày 20.1.2021, theo tờ The New York Times.

Luật bầu cử Mỹ cũng quy định sau cuộc bỏ phiếu của đại cử tri, nếu phó tổng thống không đạt số phiếu quá bán cần thiết thì thượng viện sẽ chọn người. Còn với trường hợp của tổng thống thì hạ viện sẽ quyết định. Đảng Dân chủ hiện kiểm soát hạ viện.

Dù khẳng định có gian lận trong bầu cử, Tổng thống Trump tuyên bố hồi cuối tháng 11 rằng sẽ rời Nhà Trắng vào tháng 1.2021, nếu thua trong cuộc bỏ phiếu của cử tri đoàn, theo Đài NBC News. “Chắc chắn tôi sẽ làm vậy”, ông Trump tuyên bố, song nói thêm nếu cử tri đoàn bỏ phiếu cho ông Biden, “họ đã mắc sai lầm”. Theo kết quả bầu cử được các bang chứng nhận, ông Biden có 306 phiếu đại cử tri, còn ông Trump được 232 phiếu. Đài CNN đưa tin theo cơ chế được Mỹ tuân thủ từ năm bầu cử đầu tiên 1789, cuộc bỏ phiếu của cử tri đoàn ngày 14.12 sẽ đánh dấu thời khắc ông Biden chính thức trở thành tổng thống tân cử thứ 46 của Mỹ.