Philippines - Trung Quốc bắt tay về dầu khí ở Biển Đông

Ngày 30.8, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tiếp Tổng thống Rodrido Duterte trong khuôn khổ chuyến thăm của nhà lãnh đạo Philippines tới Bắc Kinh. Đài ABS-CBN trích lời Thủ tướng Lý nói rằng hai bên “đã cùng xây chắc mối quan hệ truyền thống và sẽ tiếp tục đạt được những kết quả có lợi cho đôi bên”.

Trước đó, Tổng thống Duterte đối thoại với Chủ tịch Tập Cận Bình ngày 29.8 và hai bên quyết định thành lập ủy ban chỉ đạo liên chính phủ và ủy ban hợp tác giữa các doanh nghiệp hai nước để xúc tiến việc thăm dò dầu khí chung ở Biển Đông với tỷ lệ ăn chia 60 - 40 nghiêng về Philippines. Tân Hoa xã dẫn lời Chủ tịch Tập nói hai nước “nên đặt tranh chấp qua một bên, loại trừ sự can thiệp từ bên ngoài” và “có thể tiến một bước lớn hơn” đối với việc phát triển dầu khí chung. Trong khi đó, thời gian qua, hàng loạt chuyên gia và quan chức Philippines lẫn quốc tế đều ra sức cảnh báo về những hậu quả khó lường đối với Philippines và cả khu vực liên quan đến kế hoạch này. Theo giới quan sát, cái gật đầu của Manila sẽ khiến Bắc Kinh có thêm cơ sở để ép các bên khác trong khu vực chấp nhận đàm phán song phương và hiện thực hóa ý đồ “khai thác chung”, kể cả ở những khu vực không tranh chấp nhưng bị đưa vào yêu sách đường lưỡi bò phi lý.

Cũng trong hôm qua, Tờ Philippine Daily Inquirer dẫn lời phát ngôn viên Tổng thống Philippines Salvador Panelo thông báo cuộc gặp ngày 29.8 “đã diễn ra rất tốt” và chính Tổng thống Duterte là người nhắc đến khả năng hợp tác thăm dò dầu khí giữa hai nước tại Biển Đông. Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo Philippines cũng đã “cương quyết” khi trao đổi với Chủ tịch Tập về phán quyết của Tòa trọng tài thường trực hồi năm 2016. Ông Duterte nói “đó là phán quyết cuối cùng, mang tính ràng buộc và không thể phản đối” nhưng ông Tập đáp: “Trung Quốc không công nhận phán quyết và không lay chuyển lập trường này”.

Về các vụ tàu chiến và tàu khảo sát Trung Quốc liên tục xuất hiện tại lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế Philippines thời gian gần đây, Tổng thống Duterte nhấn mạnh đây là tình trạng “gây lo ngại sâu sắc” và yêu cầu phía Trung Quốc tuân thủ luật pháp trong thời gian tới. Tuy nhiên, Chủ tịch Tập không trả lời trực tiếp về vấn đề này, theo phát ngôn viên Panelo. Mặt khác, hai nhà lãnh đạo thống nhất về tầm quan trọng của việc kiềm chế và tôn trọng quyền tự do hàng hải, hàng không, đồng thời nhất trí hoàn thiện việc soạn thảo Bộ quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông trước khi Tổng thống Duterte mãn nhiệm vào năm 2022.

Nghị sĩ Philippines yêu cầu Trung Quốc phi quân sự hóa Biển Đông Hôm qua, 2 hạ nghị sĩ Neri Colmenares và Carlos Zarate bày tỏ bất bình về cách Tổng thống Rodrigo Duterte đặt vấn đề với Trung Quốc liên quan đến phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016. Theo ông Colmenares, Tổng thống Duterte đáng ra phải nêu phán quyết này trong lần gặp đầu tiên với Chủ tịch Tập Cận Bình hồi năm 2016. Tờ Philippine Daily Inquirer dẫn lời hạ nghị sĩ này cho rằng nếu phán quyết được nêu sớm hơn thì có thể đã ngăn chặn được Trung Quốc triển khai khí tài quân sự tại những khu vực chiếm đóng phi pháp trên Biển Đông. Ông Colmenares kêu gọi Tổng thống Duterte yêu cầu Trung Quốc tháo dỡ các căn cứ quân sự phi pháp và nếu nước này không thực hiện thì Philippines có thể đề nghị sự can thiệp và giám sát từ LHQ.