Kiến nghị Chính phủ hướng dẫn hỗ trợ lao động tự do, tránh đùn đẩy trách nhiệm

Đây là khuyến nghị của Tổ chức Oxfam và Mạng lưới lao động di cư (M.net) ngày 15.7 gửi tới Thủ tướng đề nghị có hướng dẫn thực hiện chính sách hỗ trợ lao động phi chính thức (lao động tự do) bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Theo bản khuyến nghị, Quyết định 23/2021/QĐ-TTg chưa có hướng dẫn thực hiện chính sách hỗ trợ lao động tự do. “Việc thiếu các quy định và hướng dẫn rõ ràng về chính sách cũng như trách nhiệm thực thi sẽ dẫn đến sự đùn đẩy trách nhiệm giữa các địa phương đối với nhóm lao động tự do di cư, và mức độ thực hiện sẽ rất khác nhau giữa các tỉnh, tạo ra sự bất bình đẳng trong tiếp cận chính sách hỗ trợ, dẫn đến nguy cơ không thực hiện được mục tiêu mà Chính phủ đã đề ra là đảm bảo an sinh xã hội toàn dân, không để ai bị bỏ lại phía sau", văn bản đề nghị.

Theo bà Nguyễn Hoàng Yến, Quản lý chương trình Viện Light (M.net), kết quả đánh giá của các cơ quan đã cho thấy, quá trình thực hiện Nghị Quyết 42/NQ-CP năm 2020 chưa thành công và hiệu quả như mong đợi. Tỷ lệ chi hỗ trợ trực tiếp mới đạt hơn 22% toàn gói 62.000 tỉ đồng. Đặc biệt, nhóm lao động tự do như hàng rong, xe ôm không có hợp đồng lao động bị mất việc làm, chỉ hỗ trợ được hơn 1 triệu người (trong tổng số hơn 20 triệu người như đã nêu trên) với kinh phí trên 1.000 tỉ đồng.

Nhiều người lao động tự do bị ảnh hưởng bởi Covid-19 không nhận được hỗ trợ, trong khi họ lại là những người lao động có thu nhập thấp, bấp bênh, gia đình thường không có khoản tiết kiệm, dự phòng và không có bảo hiểm xã hội hay chưa thuộc nhóm hưởng chính sách an sinh xã hội. Đa phần trong số này đều là lao động di cư.

"Đánh giá nhanh của chúng tôi cho thấy, lao động tự do thuộc nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch Covid-19, nhiều người đã và đang rơi vào đói nghèo, cùng cực. Nguyên nhân được chỉ ra là do thiếu quy định rõ ràng về trách nhiệm thực thi của các bộ, ngành và các địa phương, đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan này”, bà Yến nói.

Mặt khác, theo bà Yến, việc quy định quá chặt chẽ và thiếu tính khả thi về các tiêu chí, thủ tục hỗ trợ đã gây ra nhiều rào cản đối với người lao động khi tiếp cận với gói hỗ trợ. Thậm chí, có tỉnh bỏ sót nhiều đối tượng.

Từ những dữ liệu trên, Oxfam và M.net đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố mở rộng hỗ trợ tất cả các nhóm việc làm khác nhau của người lao động tự do, và dựa trên một tiêu chí duy nhất đó là bị giảm hoặc mất việc làm do tác động của Covid-19.

Bên cạnh đó, các tổ chức trên cũng đề nghị Thủ tướng tiếp tục ban hành quyết định hoặc giao Bộ LĐ-TB-XH ban hành hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 68 đối với nhóm lao động tự do, trong đó quy định rõ trách nhiệm thực thi chính sách của các bộ, ngành và các địa phương, đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan này; lấy đó làm tiêu chí đánh giá sự vào cuộc của địa phương trong việc ứng phó với dịch bệnh, đảm bảo an sinh xã hội toàn dân.

Để tiền hỗ trợ kịp thời đến với người lao động, Oxfam và M.net cũng đề xuất Chính phủ, Thủ tướng yêu cầu UBND các tỉnh đơn giản hóa quy trình, thủ tục và quy định thời gian thực hiện kịp thời, hiệu quả, bao gồm: thủ tục rà soát, lập danh sách lao động... Đồng thời, bỏ yêu cầu người dân chứng minh cư trú hợp pháp - có đăng ký thường trú hoặc tạm trú, và bỏ yêu cầu lấy xác nhận ở nơi thường trú hoặc tạm trú khi đăng ký nhận hỗ trợ.