Tranh luận gay gắt về việc PVN có mất 800 tỉ đồng?

Đối đáp quan điểm của các luật sư (LS), đại diện Viện kiểm sát (VKS) bác bỏ ý kiến của LS Phan Trung Hoài (bào chữa cho bị cáo Đinh La Thăng, nguyên Chủ tịch HĐTV Tập đoàn dầu khí VN - PVN) cho rằng HĐTV PVN đương nhiên biết việc góp vốn vào OceanBank và mặc nhiên thống nhất, đồng ý với quyết định này. Đại diện VKS bảo lưu quan điểm bị cáo Thăng đã ký thỏa thuận hợp tác với nguyên Chủ tịch HĐQT OceanBank Hà Văn Thắm mà không thông qua HĐQT (sau này là HĐTV). HĐQT PVN chỉ biết vào cuộc họp ngày 30.9.2008, trong khi bị cáo Thăng đã ký thỏa thuận vào ngày 18.9.2008.

Đại diện VKS cũng cho rằng bị cáo Thăng ý thức được vi phạm này, nên vào đầu năm 2017, khi bị Ủy ban Kiểm tra T.Ư kiểm tra, bị cáo đã nhờ một số ông, bà nguyên là thành viên HĐQT PVN xác nhận đã có bàn bạc, thống nhất chủ trương trong HĐQT. Tuy nhiên, cơ quan điều tra chứng minh việc này không phải sự thật. VKS cho rằng bị cáo Thăng đã che giấu hành vi vi phạm.

Về việc các bị cáo cho rằng đầu tư của PVN có hiệu quả, việc mất vốn là do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua bắt buộc OceanBank với giá 0 đồng, đại diện VKS cho rằng: Hậu quả rủi ro sẽ được loại trừ trách nhiệm nếu các bị cáo không có hành vi cố ý làm trái. Trong trường hợp này, các bị cáo đã có hành vi vi phạm pháp luật từ khi quyết định đầu tư, để xảy ra hậu quả thì phải chịu trách nhiệm về hậu quả này.

Đối đáp với các LS về việc NHNN mua lại OceanBank 0 đồng là sai và gây ra hậu quả của vụ án, đại diện VKS đưa ra Văn bản 1861 ngày 23.3.2018 của NHNN gửi HĐXX, trong đó cho biết quyết định mua bắt buộc 0 đồng đối với OceanBank còn nguyên giá trị pháp luật. “Có nhiều ý kiến cho rằng giá mua 0 đồng là không hợp lệ, (nhưng) có đủ căn cứ xác định vốn sở hữu của OceanBank bị âm và NHNN mua 0 đồng là có lợi cho các cổ đông”, đại diện VKS nêu quan điểm. Cũng theo văn bản trả lời của NHNN thì việc mua bắt buộc cổ phần của OceanBank với giá 0 đồng là có cơ sở pháp lý. “Tại thời điểm này, không có căn cứ nào có thể bác việc mua 0 đồng của NHNN. Vì vậy, ý kiến của các LS và bị cáo nêu là không có cơ sở”, đại diện VKS khẳng định.

Cho rằng thay đổi quan điểm luận tội của VKS không hề đơn giản, nhưng bị cáo Đinh La Thăng vẫn 2 lần đứng lên đối đáp vì “mong muốn sự thật được sáng tỏ”.

Lý giải việc tháng 3.2017 đã nhờ các thành viên HĐTV PVN ký xác nhận việc HĐQT đã thống nhất chủ trương góp vốn vào OceanBank từ năm 2008, bị cáo Thăng nói: “Việc ký xác nhận này hoàn toàn tự nguyện, bị cáo không trực tiếp gặp các anh chị ở HĐTV” và “Đây là chủ trương để giải quyết hậu quả của việc dừng thành lập Ngân hàng Hồng Việt, xử lý hàng trăm tỉ đồng, hàng trăm nhân sự đã chuẩn bị. Sự thật là như vậy, chứ không phải bị cáo loanh quanh chối tội”.

Về việc đại diện VKS cho rằng bị cáo đã có ý tưởng đầu tiên, chỉ đạo cấp dưới đi đàm phán với các đối tác về việc góp vốn vào ngân hàng nên dẫn đến các sự việc tiếp theo, bị cáo Thăng lý luận: “Nếu Chủ tịch PVN không chỉ đạo đi tìm đối tác giải quyết hệ lụy đó thì ai là người chỉ đạo?”. Bị cáo cũng bảo lưu quan điểm quyết định của bị cáo và các đồng phạm đã đem lại cho PVN 244 tỉ đồng cổ tức và giải quyết được hậu quả của việc không thành lập được Ngân hàng Hồng Việt...

Một trong những trọng tâm của đối đáp giữa bên buộc tội và bên bào chữa là cơ sở pháp lý về việc mua lại 0 đồng với OceanBank và PVN có mất 800 tỉ hay không. Đối đáp việc các bị cáo cho rằng PVN đã tìm được đối tác để bán 20% vốn sở hữu của PVN tại OceanBank với giá đúng 800 tỉ đồng, nhưng không được Thủ tướng đồng ý, nên dẫn đến thiệt hại, đại diện VKS cho rằng: Việc ngày 12.6.2014, Văn phòng Chính phủ có văn bản cho phép PVN được chuyển nhượng vốn, nhưng ngày 25.6.2014 lại có văn bản yêu cầu tạm dừng là có căn cứ. Vì theo kết luận thanh tra, OceanBank đã âm vốn chủ sở hữu 2,5 lần, nên không thể còn vốn cho PVN chuyển nhượng.

Sau khi NHNN có văn bản ngày 23.3.2018 gửi HĐXX khẳng định mua 0 đồng OceanBank hoàn toàn đủ căn cứ pháp lý, LS Phan Trung Hoài nêu: việc mua 0 đồng xuất phát từ thực trạng OceanBank lúc đó đã âm vốn chủ sở hữu, lỗ lũy kế... nhưng vì sao sau Quyết định 663 của NHNN mua bắt buộc OceanBank với giá 0 đồng, trong vốn điều lệ của OceanBank vẫn là 4.000 tỉ đồng? “Đây là vấn đề rất quan trọng, có liên quan đến vấn đề mua ngân hàng 0 đồng có phải là nguyên nhân chính yếu dẫn đến mất vốn không? Quyết định 663 mua 0 đồng đối với OceanBank chấm dứt tư cách cổ đông, chấm dứt quyền và nghĩa vụ của các cổ đông, trong đó có PVN, nhưng quyết định không nói rằng PVN bị mất 800 tỉ. Thực tế, khi PVN chấm dứt tư cách cổ đông, NHNN đã thay mặt làm đại diện phần vốn của PVN tại OceanBank sau này. Tư cách và phần vốn góp chỉ chuyển từ PVN sang cho NHNN, nó được phản ánh trong vốn điều lệ là 4.000 tỉ đồng”.

LS Nguyễn Huy Thiệp (bào chữa cho bị cáo Thăng) cũng tranh luận: “Căn cứ nào để chứng minh 800 tỉ này bị mất đi do việc góp vốn? Việc mua lại 0 đồng có phải khiến nhà nước mất 800 tỉ không, hay chỉ chuyển giao người đại diện số tiền 800 tỉ này từ PVN sang NHNN?”. Theo LS Thiệp, công văn của NHNN mang những nội dung để khỏa lấp, bảo vệ quyền và lợi ích của những người liên quan đến việc mua 0 đồng. “Hôm qua, có LS đặt ra rằng việc mua 0 đồng chính là cố ý làm trái. Tôi cho rằng nghiêm trọng hơn, nó nằm trong nhóm tội phạm về tham nhũng, tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, hoặc tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản”, ông Thiệp nói.

LS Đào Hữu Đăng (bào chữa cho bị cáo Thăng) cho rằng với việc mua 0 đồng, chính NHNN đã làm trái tinh thần chỉ đạo của Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh về việc dừng thoái vốn. “Tinh thần chỉ đạo là dừng thoái vốn và giao cho NHNN thực hiện để làm theo Nghị quyết 15, song NHNN không thực hiện theo nghị quyết này mà lại mua lại OceanBank với giá 0 đồng”, LS Đăng lập luận.

Thẩm phán Nguyễn Thị Xuân Thu, chủ tọa phiên tòa, cho biết HĐXX sẽ nghị án kéo dài và tuyên án vào 14 giờ ngày 29.3.