'Viện KSND muốn giám định tư pháp thì có cần lập thêm trại tạm giam nữa không?'

Chiều 21.5, báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Giám định tư pháp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau về đề xuất bổ sung chức năng giám định tư pháp cho phòng Kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSND tối cao.

Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, việc bổ sung này đã được Chính phủ cân nhắc kỹ trên cơ sở thực tiễn hoạt động tố tụng, nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong công tác điều tra, xử lý tội phạm về tham nhũng, tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp hiện nay.

“Chính phủ đã có báo cáo bổ sung trình Quốc hội khẳng định về sự cần thiết của vấn đề này”, bà Nga cho biết.

Từ đó, bà Nga cho hay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị bổ sung quy định phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện KSND tối cao là một trong các tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự.

Thảo luận sau đó, nhiều đại biểu tán thành với phương án của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vì cho rằng, từ ngày 1.1.2020, các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã thực hiện ghi âm, ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can trên toàn quốc, nên yêu cầu giám định loại việc trên ngày càng tăng.

Các đại biểu này cũng cho rằng, từ trước tới nay mới chỉ có một số đơn vị giám định kỹ thuật hình sự thuộc Bộ Công an đảm nhiệm việc giám định loại việc nói trên, dẫn đến quá tải. Đồng thời, quy định này cũng phù hợp với cơ cấu tổ chức hệ thống các cơ quan điều tra hiện nay (thuộc Bộ Công an và Bộ Quốc phòng) đều có tổ chức giám định tư pháp kỹ thuật hình sự hỗ trợ.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Xuân, nguyên Phó cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách thủ tục hành chính, tư pháp (Bộ Công an), Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng an ninh cho rằng, các cơ quan giám định hiện có đã đáp ứng nhu cầu giám định, đảm bảo tính kịp thời, nhanh chóng.

"Tổng kết luật Giám định tư pháp không thấy nêu khó khăn của Viện KSND trong việc trưng cầu giám định âm thanh, hình ảnh. Việc bổ sung, yêu cầu thực tế chưa phải cấp thiết”, nữ thiếu tướng công an phân tích.

Bà Xuân cũng cho rằng, luật Viện KSND không quy định chức năng nhiệm vụ về giám định tư pháp của Viện KSND, do đó, nếu bổ sung quy định này thì sẽ tạo nên sự xung đột.

"Hơn nữa, Viện KSND vừa thực hiện quyền công tố vừa thực hiện giám định thì có đảm bảo tính khách quan, công minh hay không?”, bà Xuân đặt câu hỏi và cho biết thêm, việc bổ sung quy định này cũng sẽ làm tăng biên chế, cơ cấu tổ chức nếu như các Viện KSND ở địa phương cũng thành lập các phòng chuyên môn tương ứng.

Cùng quan điểm này, thiếu tướng công an Nguyễn Thanh Hồng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng an ninh, cũng cho rằng, việc giao thêm nhiệm vụ giám định tư pháp cho Viện KSND là không phù hợp. Thiếu tướng Hồng lập luận, nếu lý do là cơ quan giám định hiện tại quá tải thì tại sao không thành lập thêm các phòng giám định tại cơ quan công an cấp tỉnh mà phải bổ sung chức năng này cho Viện KSND tối cao.

Bên cạnh đó, ông Hồng cũng cho rằng, việc các vụ án kéo dài là vì nhiều nguyên nhân chứ không chỉ là do thời gian giám định tư pháp chậm trễ.

Giơ biển tranh luận, đại biểu Nguyễn Mai Bộ, thiếu tướng quân đội, Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng an ninh Quốc hội, nhấn mạnh: "Câu chuyện ở đây không phải là quá tải, mà chưa bao giờ yêu cầu để tránh oan sai trong hoạt động điều tra, xét xử đòi hỏi cao như hiện nay. Việc bổ sung chức năng giám định cho Viện KSND tối cao là xuất phát từ yêu cầu này”.

Theo ông Bộ, nếu đặt giả định trong giám định âm thanh, hình ảnh mà đã được cơ quan công an giám định nay mới phát hiện ra có vấn đề mà giao lại cho công an giám định thì sẽ ra kết quả như thế nào?. “Thực tiễn trong hoạt động chúng ta thấy, chúng lịch sử tư pháp từng có vụ việc Tùng Dương ở Cầu Chương Dương đã bao lần giám định của công an không ra được đến khi giao giám định quân đội mới ra”, ông Bộ nói và cho biết, việc bổ sung quy định này là để thực hiện yêu cầu cao nhất đó là chống oan sai chứ không phải là quá tải hay không quá tải.

Từ đầu cầu Nghệ An, thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu, Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An, giơ biển tranh luận với đại biểu Bộ. Theo ông Cầu, nếu nói là chống oan sai thì phải thành lập cơ quan giám định thuộc TAND tối cao, vì tòa mới là trung tâm của nền tư pháp, quyết định của toà mới buộc được người đó có tội hay không có tội.

“Nếu chúng ta nói rằng, do chống oan sai để thành lập một cơ quan này cho độc lập với cơ quan của công an, quân đội, tôi cho rằng không thiết phục”, ông Cầu nêu.

Bên cạnh đó, theo ông Cầu, từ trước nay, không có việc Viện KSND có yêu cầu giám định mà cơ quan giám định không thực hiện yêu cầu.

“Theo báo cáo của Viện Khoa học hình sự Bộ Công an mà tôi có trong tay đây thì trong 8 năm, từ năm 2012 đên giờ, chỉ có 60 vụ việc giám định về âm thanh, tiếng nói, trung bình 1 năm chỉ có 8 việc thôi. Anh em ngoài đó ngồi chơi không có việc làm đâu”, ông Cầu nêu và đề nghị thực hiện nghiêm quan điểm của Đảng về tinh gọn tổ chức, bộ máy, không thành lập thêm cơ quan mới nếu không thật sự cần thiết.

Ông Cầu cũng cho rằng, nếu nói việc thực hiện ghi âm, ghi hình khi hỏi cung bị can thì Viện KSND sẽ liên tục phải giám định âm thanh, hình ảnh là không có cơ sở thực tiễn. “Nền tư pháp ngày càng phát triển thì oan sai ngày càng giảm đi. Chứ không phải giám định ghi âm, ghi hình là phát hiện nhiều oan sai đâu”, ông Cầu nói và nhấn mạnh, đề xuất này không phù hợp với thực tiễn cải cách, cũng như thực tiễn.

“Các đồng chí đòi như vậy thì Viện KSND có nên thành lập các trại tạm giam để phục vụ cho công tác điều tra của Viện KSND không?”, ông Cầu đặt câu hỏi trước khi kết thúc phần tranh luận của mình.