Thu phí đường bộ qua vệ tinh?

Đang nghiên cứu

Công nghệ thu phí qua vệ tinh được nhiều nước châu Âu áp dụng, một số nước châu Á cũng đang xúc tiến thực hiện. Đơn cử như Singapore đã và đang chuyển từ công nghệ thu phí đường bộ điện tử (DSRC) sang thu phí bằng công nghệ dựa trên định vị.

Làm việc với Cục Đường bộ VN mới đây, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho rằng với khối lượng lớn đường cao tốc sẽ được xây dựng trong thời gian tới, việc áp dụng công nghệ thu phí hiện tại, xây dựng hệ thống trạm thu phí không dừng sẽ tốn kém. Điều này dẫn đến nhiều nước trên thế giới áp dụng công nghệ thu phí qua vệ tinh. Lãnh đạo Bộ GTVT yêu cầu nghiên cứu các ưu, nhược điểm để áp dụng vào VN, không chỉ phục vụ thu phí cao tốc mà cả thu phí nội đô.

NGỌC THẮNG

Theo đại diện Cục Đường bộ VN, hiện dịch vụ thu phí tự động đường bộ ở VN áp dụng công nghệ RFID, sử dụng sóng radio để nhận diện tự động phương tiện xe cơ giới. Hệ thống RFID gồm: thiết bị đầu đọc RFID Reader trên các cổng long môn tại trạm thu phí và thẻ định danh RFID gắn trên đèn hoặc kính phương tiện. Khi xe đi qua trạm, đầu đọc sẽ nhận biết xe thông qua thẻ định danh và trừ số tiền tương ứng.

Với công nghệ định vị phương tiện qua tín hiệu vệ tinh, phương tiện sẽ phải gắn một thiết bị GPS. Tín hiệu được truyền về trung tâm dữ liệu, tương tự thiết bị giám sát hành trình (GSHT) hiện nay gắn trên xe kinh doanh vận tải. Hiện Cục Đường bộ VN đang nghiên cứu thu phí bằng công nghệ vệ tinh và sẽ xây dựng đề án, đánh giá các ưu, nhược điểm của công nghệ để báo cáo Bộ GTVT xem xét.

Đại diện Cục Đường bộ VN cho rằng hệ thống định vị qua vệ tinh mang lại nhiều lợi ích, ngoài thu phí giao thông còn nắm bắt vị trí từng xe. Tuy nhiên, việc thu phí qua vệ tinh trên quốc lộ hay cao tốc sẽ khả thi cao hơn thu phí trong nội đô. Lý do, khu vực trung tâm TP có nhiều nhà cao tầng, tín hiệu vệ tinh sẽ kém hơn, cũng chưa phân biệt được đường trên cao và dưới thấp. Đặc biệt, VN hiện chưa có vệ tinh riêng mà vẫn phụ thuộc vào hệ thống vệ tinh nước ngoài.

Việc gắn thiết bị định vị trên xe cũng ảnh hưởng đến quyền riêng tư, quá trình di chuyển của chủ phương tiện. Điều này cũng có thể dẫn tới việc chủ phương tiện tắt thiết bị hoặc cài thêm thiết bị phá sóng trong một số tình huống... Đại diện Cục Đường bộ VN cũng cho biết, hiện chưa có nước nào triển khai công nghệ thu phí qua vệ tinh trên toàn bộ phương tiện, mà chỉ mới triển khai trên xe kinh doanh vận tải, không triển khai trên xe cá nhân.

Về giá thành, kinh phí đầu tư ban đầu như: phần mềm, máy chủ, hạ tầng công nghệ thông tin… giữa công nghệ thu phí không dừng và thu phí qua vệ tinh tương đương nhau. Nhưng thay vì dán thẻ, phương tiện sẽ phải lắp bộ thiết bị nhận tín hiệu định vị (dao động khoảng 1 - 1,5 triệu đồng, tương đương bộ thiết bị GSHT).

Chi phí đầu tư, quản lý cao

Trả lời Thanh Niên, ông Lê Đình Sơn, chuyên gia công nghệ một công ty cung cấp thiết bị GSHT, cho biết công nghệ thu phí qua vệ tinh về cơ bản cũng như GPS hiện nay, có 2 đường lên, xuống là thu qua tọa độ và phát tín hiệu lên vệ tinh.

"Việc áp dụng công nghệ này không mới, nhưng khó ở chỗ giá cả rất đắt. Có 2 vấn đề là chi phí đầu tư thiết bị cao và chi phí đường truyền cũng rất cao. Như hiện nay, tàu cá truyền tín hiệu GPS qua vệ tinh do đi biển không có sóng 3G, 4G thì mức phí 2 tiếng truyền tín hiệu một lần (tần suất 12 lần/ngày) trong 1 tháng khoảng 300.000 đồng. Nhưng nếu phương tiện ô tô sử dụng thiết bị GSHT truyền vài giây/lần lên thiết bị vệ tinh thì mức phí rất cao", ông Sơn cho biết.

Hiện tại, VN chưa có hệ thống vệ tinh riêng mà mua module của nước ngoài. Nếu áp dụng thu phí qua vệ tinh, chi phí đầu tư ban đầu tốn kém hơn, vận hành phức tạp và chi phí duy trì cũng cao hơn hàng chục lần. Hiện tại, thiết bị GSHT gắn trên các xe kinh doanh vận tải sử dụng sóng 3G, 4G tại VN có mức giá duy trì, vận hành rất rẻ. 

Tuy nhiên, nếu cùng công nghệ này mà phát thẳng lên vệ tinh thì mức giá sẽ cao hơn hàng chục lần. Công nghệ GPS đang được áp dụng để giám sát quản lý vận tải cho Nhà nước quản lý doanh nghiệp; doanh nghiệp quản lý nhân viên; ngoài giám sát quản lý người lái còn phục vụ điều tra tai nạn, cảnh báo tốc độ... Tuy nhiên, công nghệ này cũng chỉ áp dụng cho xe kinh doanh vận tải, chứ không áp dụng tất cả xe ô tô.

Theo lãnh đạo một công ty chuyên cung cấp thiết bị GPS, hiện VN có khoảng 5 triệu ô tô. Nếu áp dụng công nghệ thu phí qua vệ tinh sẽ phải đầu tư hệ thống máy chủ đủ lớn để tiếp nhận dữ liệu, thiết bị định vị GPS sẽ gắn trên xe, nhận tín hiệu từ vệ tinh và trả tiền qua phần mềm thu phí. Tuy nhiên, việc này sẽ tiết kiệm được kinh phí đầu tư lớn ban đầu để xây dựng các hệ thống thu phí tự động. 

Vị này cho rằng, về công nghệ không khó do VN đã áp dụng và kết nối với nhiều hệ thống GPS, nhưng bài toán lớn nhất là giá thành. Ngoài giá thành đầu tư các bộ thiết bị với từng chủ xe, còn phải kể đến phí duy trì truyền dữ liệu hằng tháng. Đặc biệt, áp dụng thu phí tự động không dừng đã mất nhiều năm để thành công, thậm chí phải có biện pháp xử phạt mới đạt được tỷ lệ trên 90% xe dán thẻ ETC.

"Có nhiều ưu và nhược điểm của công nghệ mới cần tính toán kỹ nếu áp dụng, vì hệ thống thu phí không dừng triển khai tại các trạm thu phí trên cả nước cũng đã tốn chi phí khá lớn", vị này chia sẻ.