Thủ tướng: 'Ưu tiên chi cho khoa học, công nghệ một cách tương xứng'

Đó là nhận định của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị “Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo - Một trụ cột cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam”, do Bộ Khoa học - Công nghệ phối hợp với Đại sứ quán Úc tại Việt Nam và Liên minh Đổi mới Phát triển quốc tế lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam sáng 15.5. 

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, hội nghị lần này là sự kiện quan trọng để Chính phủ tham vấn ý kiến tâm huyết từ các tổ chức tư vấn quốc tế, các chuyên gia, nhà khoa học, phục vụ xây dựng dự thảo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 (năm 2021 - 2030), với mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, vượt qua bẫy thu nhập trung bình. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để các bộ, ngành, tổ chức, doanh nghiệp trao đổi, học tập kinh nghiệm quốc tế trong việc sử dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (ĐMST) như một đột phá cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Thủ tướng, trong các thời kỳ trước đây, con người chủ yếu khai thác các tài nguyên tự nhiên để tạo ra tăng trưởng và phục vụ cho con người. Tuy nhiên, tài nguyên tự nhiên là có giới hạn và nhân loại đang đứng trước sự khan hiếm tài nguyên nghiêm trọng. Thủ tướng bày tỏ: “Nếu chúng ta vẫn trông chờ vào thứ tài nguyên hữu hạn đó thì tăng trưởng sẽ sớm cạn kiệt. Chính công nghệ mới cùng với nguồn nhân lực phù hợp (có khả năng sử dụng, kiểm soát và sáng tạo công nghệ mới) là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để chúng ta đột phá vượt qua trạng thái dừng, thoát bẫy thu nhập trung bình”.

Hội nghị về đổi mới sáng tạo có sự tham gia của nhiều chuyên gia quốc tế ẢNH ANH TUẤN

Nêu thực tiễn nhiều nước giàu tài nguyên, nhưng không thể tăng trưởng nhanh và bền vững, ngược lại có nước có rất ít tài nguyên nhưng vẫn đạt được tăng trưởng kinh tế cao, Thủ tướng cho rằng yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt đó chính là con người và công nghệ; đồng thời, nhấn mạnh thêm: “Nhân loại ngày càng khan hiếm tài nguyên tự nhiên để khai thác và Việt Nam cũng vậy, nhưng chúng ta lại có thứ tài nguyên vô tận, đó chính là chất xám, là sự sáng tạo của con người, của chính tiềm năng trong mỗi chúng ta. Nếu như tài nguyên tự nhiên càng khai thác càng cạn kiệt thì tài nguyên sáng tạo của con người càng khai thác sẽ càng sinh sôi nảy nở. Trong doanh nghiệp hay bất kỳ tổ chức nào, không phải máy móc thiết bị, không phải nguyên vật liệu, chính sự sáng tạo của con người mới là vốn quý giá nhất”.

Thủ tướng nhấn mạnh: “Sáng tạo phải từ con người và vì con người. Con người phải là trung tâm của sáng tạo. Người Việt Nam chúng ta có đầy đủ tố chất bẩm sinh cho sự sáng tạo, tôi tin nếu có đủ những dưỡng chất tốt sẽ tạo ra những con người xuất sắc cho đất nước và tâm huyết, để đóng góp cho sự phồn thịnh của đất nước”.

Thẳng thắn nêu lên những khuyết điểm, bất cập trong phát triển khoa học, công nghệ của Việt Nam, Thủ tướng chỉ rõ Việt Nam chưa thực sự có những chính sách tốt, cơ chế tốt, những bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo, sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học và chuyên gia.

Thủ tướng đề nghị trong thời gian tới cần chủ động khắc phục một số tồn tại, đó là nhận thức của các cấp, các ngành và các địa phương về vai trò của khoa học, công nghệ; hành lang pháp lý và cơ chế chính sách còn thiếu thiếu đồng bộ, chưa tạo động lực cho phát triển khoa học, công nghệ.

Theo Thủ tướng, các báo cáo gần đây cho thấy Việt Nam đang tụt hậu về mức độ sẵn sàng công nghệ, về năng suất lao động so với một số nước ở châu Á; đầu tư cho khoa học, công nghệ có xu hướng giảm, tỷ lệ chi cho nghiên cứu phát triển trên GDP của Việt Nam ở mức rất thấp so với mức trung bình của thế giới. Cả khu vực nhà nước và tư nhân, chi cho khoa học công nghệ của Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 0,44% GDP,  khá thấp so với bình quân của thế giới là 2,23% GDP (Thái Lan 0,78%; Singapore 2,2%; Malaysia 1,3%, Trung Quốc 2,1%).

Thủ tướng nhấn mạnh: “Nếu không mạnh dạn đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chúng ta sẽ bị mắc kẹt trong chính cái hố năng suất thấp, giá trị gia tăng thấp và bẫy thu nhập trung bình của chính chúng ta. Do vậy, cả nhà nước và khu vực tư nhân cần nhận thức đúng tầm quan trọng của đầu tư cho khoa học công nghệ và ưu tiên chi cho khoa học công nghệ một cách tương xứng. Chú trọng tính thiết thực, hiệu quả, không làm theo phong trào, gây lãng phí”.