Thương lái Trung Quốc thao túng chanh dây

Cơn sốt giá chanh dây vô tình khiến H.Mang Yang trở thành vùng chuyên canh lớn nhất tỉnh Gia Lai về loại cây này. Từ vài chục héc ta ban đầu, khoảng giữa năm 2015 diện tích chanh dây tăng lên 200 ha và đến nay đã phủ đầy 400 ha. Con số này có thể còn cao hơn bởi cơ quan chức năng chưa thể thống kê hết diện tích. Một doanh nghiệp trên địa bàn cũng đang tiến hành trồng thêm… 500 ha chanh dây nữa ở Mang Yang.

Việc trồng chanh dây nếu chỉ bán cho thị trường Trung Quốc thì giá sẽ không ổn định, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Chỉ cần thương lái Trung Quốc ngưng mua, hoặc ép giá là người nông dân thiệt hại nặng nề. Bên cạnh đó, dịch bệnh trên cây chanh dây như nấm, rệp rất dễ lan sang hồ tiêu Ông Phạm Ngọc Cơ, Trưởng phòng NN-PTNT H.Mang Yang

Chanh dây không phải là loại cây trong quy hoạch phát triển diện tích cây trồng ở tỉnh Gia Lai, nhưng do giá chanh dây liên tục cao trong hai năm qua khiến người dân bất chấp khuyến cáo của ngành chuyên môn, chính quyền địa phương, đổ xô trồng loại cây này. Gia đình anh Nguyễn Văn Hoàng ở xã Đăk Djrăng, H.Mang Yang sau một mùa thắng lợi nhờ đầu tư trồng 0,5 ha chanh dây đã chặt bỏ toàn bộ 1 ha cà phê đang kinh doanh để trồng loại cây này. Ngoài Mang Yang, nhiều hộ dân ở H.Đăk Đoa (Gia Lai) cũng đổ xô trồng loại cây này. Ông Nguyễn Hoàng Minh, một nông dân xã Đăk Smei (H.Đăk Đoa), đã bỏ cao su để trồng gần 2 ha chanh dây. “Cao su của tôi trồng năm thứ 4 nhưng giá xuống thấp quá. Khoảng 3 năm nữa cây mới cho khai thác nhưng biết đến lúc đó giá có lên hay vẫn thấp thì chết mình. Thôi thì chuyển sang chanh dây, vừa ngắn ngày và giá lại cao như hiện nay”, ông Minh lý giải việc phá cao su trồng chanh dây của mình.

Hiện toàn bộ giống chanh dây ở địa phương đều có xuất xứ từ Trung Quốc. Các thương lái thu mua chanh dây cũng đều xuất cho các “tổng đại lý” của Trung Quốc. Nhiều thương lái cho biết họ không biết quả chanh dây được phía Trung Quốc tiêu thụ như thế nào, chỉ biết có người mua thì họ thu mua và xuất đi. Giá cả cũng do thương lái Trung Quốc đưa ra, họ chỉ có nhiệm vụ thu gom, bán lại kiếm phần chênh lệch.

Thu mua chanh dây để bán cho thương lái Trung Quốc

Vấn đề đáng lo ngại nhất là chanh dây chỉ khai thác được khoảng 2 năm, sang năm thứ 3 sản lượng xuống rất thấp. Ngoài ra, thương lái Trung Quốc mua giá cao loại chanh quả to, tròn, láng mượt... nên nhiều nông dân đã sử dụng vô tội vạ các loại thuốc nhằm đạt được sản phẩm đáp ứng yêu cầu của thương lái. Vì vậy mà có tình trạng chính các nhà vườn không dám ăn chanh dây mình trồng, trong khi đất đai bị phun thuốc quá nhiều sẽ trở nên chai và để lại di họa về môi sinh, môi trường thời gian dài.

Ông Phạm Ngọc Cơ, Trưởng phòng NN-PTNT H.Mang Yang, khuyến cáo: “Việc trồng chanh dây nếu chỉ bán cho thị trường Trung Quốc thì giá sẽ không ổn định, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Chỉ cần thương lái Trung Quốc ngưng mua, hoặc ép giá là người nông dân thiệt hại nặng nề. Bên cạnh đó, dịch bệnh trên cây chanh dây như nấm, rệp dễ lan sang hồ tiêu”.

Nguy cơ ông Cơ cảnh báo không phải xa. Đã có rất nhiều bài học cay đắng từ việc thương lái Trung Quốc mua dưa hấu, thanh long, thậm chí… đỉa, đẩy giá lên cao rồi ngưng mua để ép giá khiến dưa, thanh long trồng ra phải đổ bỏ, người gom đỉa thì lén lút đem đổ ra ao hồ gây hại môi trường. Nay với cây chanh dây, làn sóng nông dân sẵn sàng thế chấp tài sản ở ngân hàng vay tiền mở rộng diện tích chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Nếu không có biện pháp hữu hiệu, khi thương lái Trung Quốc ép giá mua xuống thấp, thậm chí là ngưng mua thì hàng ngàn hộ nông dân sẽ “tán gia bại sản”. Trong khi đó, lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng tràn lan theo nguồn nước xuống các sông ngòi và nguồn nước ngầm sẽ là mối nguy hại rất lớn.