Kho tàng văn hóa phong phú
Bộ tộc Ca Dong có khoảng hai vạn người, sống tựa lưng vào dãy Trường Sơn thuộc ba tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi và Kon Tum. Họ có một đời sống văn hóa rất phong phú, có những tập tục riêng biệt, có ngôn ngữ riêng nhưng không phải là một tộc người thiểu số đứng riêng biệt trong 54 dân tộc anh em mà họ được xếp vào một nhánh của dân tộc Xê Đăng.
 |
Một buổi học chữ của người Ca Dong |
| Đăng Vũ |
Trong kho tàng văn hóa của mình, người Ca Dong còn lưu truyền hàng trăm bài dân ca và những câu chuyện cổ. Nhiều loại nhạc cụ dân tộc của bộ tộc Ca Dong phục vụ cho các lễ hội cũng đã được nhiều gia đình Ca Dong cất giữ hết đời này sang đời khác.
Tuy nhiên, trước sự xâm lấn về văn hóa lai căng, những di sản kia có nguy cơ mai một. Làm thế nào để giữ lại hàng trăm bài dân ca, hàng trăm câu chuyện cổ nếu một mai những người già của bộ tộc mình ra đi? Trăn trở đó đã dẫn dụ anh Đinh Xuân Bình tìm tòi, nghiên cứu để cho ra đời bộ chữ của dân tộc mình.
Neo giữ bằng chữ viết
Đinh Xuân Bình sinh ra và lớn lên tại xã Sơn Mùa, tốt nghiệp đại học ngành luật, đang làm luận án thạc sĩ, hiện là Phó trưởng ban Dân vận H.Sơn Tây. Thuở nhỏ, anh theo học lớp thiếu sinh quân tại Tây nguyên. Chính những năm tháng học phổ thông ở một môi trường mà bạn bè đến từ nhiều dân tộc thiểu số khác đã gieo vào lòng chàng thanh niên Ca Dong ấy một dấu hỏi: “Tại sao các dân tộc khác như Ba Na, Ê Đê… đều có chữ viết để ghi lại các di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc mình mà người Ca Dong lại không?”. Mỗi già làng của dân tộc Ca Dong là một “thư viện sống”. Nơi đó, họ cất giữ một kho tàng văn hóa vô cùng phong phú của dân tộc mình nhưng một khi họ về với cát bụi thì toàn bộ “thư viện” ấy sẽ đi theo họ. Sự hẫng hụt, thậm chí đứt gãy về văn hóa là điều khó tránh khỏi trước làn sóng du nhập các loại hình văn hóa khác mà internet cùng chiếc điện thoại thông minh đóng vai trò “nối giáo” cho lớp trẻ dân tộc Ca Dong.
 |
Anh Đinh Xuân Bình |
Tham khảo nhiều ngôn ngữ của các dân tộc anh em, Bình “chế” ra một bộ chữ cho người Ca Dong với 34 chữ cái. Vẫn là chữ Latin ấy, song có những từ Ca Dong cần ghép lại đến hai âm tiết thì đọc mới chuẩn xác nên mới có đến từng ấy chữ cái. Anh dẫn chứng: “Ví như chữ Ca Dong, nếu viết bằng ngôn ngữ phổ thông thì chữ Ca gồm có C và A ghép lại, và Dong gồm 4 chữ cái, song theo cách phát âm của dân tộc anh phải là Ka Yong thì mới chính xác”.
Sau khi có bộ chữ viết, Bình mở lớp dạy chữ. 22 học viên của lớp học chữ Ca Dong gồm những thanh niên, có cả những cụ già, đã miệt mài từ hè 2022 đến nay với mỗi tuần 3 buổi do thầy giáo Bình trực tiếp dạy miễn phí. Và họ đã bắt đầu nhận ra sự hữu ích của việc ký âm bằng ngôn ngữ sơ khai này.
Sự hoàn thiện bộ chữ viết cho một tộc người không phải là câu chuyện một sớm một chiều. Tuy nhiên, việc sáng tạo ra bộ chữ cho dân tộc Ca Dong của thầy giáo Bình là một cách để neo lại những gì mà dân tộc Ca Dong của anh cần lưu giữ cho hậu thế. Rất đáng ngưỡng mộ và trân trọng cho sự sáng tạo này.
Bình luận (0)