Trình bày trước Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Phó chánh án TAND Tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho biết, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến nhằm đáp ứng yêu cầu tình hình thực tiễn hiện nay cũng như các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia.
Cụ thể, các Nghị quyết của Bộ Chính trị đã xác định các nhiệm vụ đổi mới việc tổ chức phiên tòa cũng như tăng cường áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của các cơ quan tư pháp. Tại phiên họp thứ 13, ngày 26.8.2021, của Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp T.Ư, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã kết luận đồng ý với đề xuất và giao cho TAND tối cao chủ trì xây dựng hướng dẫn tổ chức xét xử trực tuyến và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép triển khai thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
Liên quan đến cơ sở pháp lý để tổ chức phiên tòa trực tuyến, Phó chánh án Nguyễn Trí Tuệ cho hay, các đạo luật về tố tụng tư pháp (bộ luật Tố tụng hình sự, bộ luật Tố tụng dân sự và luật Tố tụng hành chính) đã có một số quy định về tố tụng điện tử, tố tụng trực tuyến, tạo cơ sở bước đầu cho việc tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Thực tiễn thời gian qua, một số tòa án khi tổ chức phiên tòa hình sự xét xử vụ án xâm hại tình dục, vụ án tham nhũng và một số vụ án khác có nhiều người tham gia tố tụng đã cho luật sư, bị hại, người làm chứng… tham gia phiên tòa tại phòng cách ly, hoặc phòng khác với sự hỗ trợ của các thiết bị điện tử.
Mặt khác, TAND tối cao đã đã triển khai nhiều hoạt động nhằm từng bước xây dựng Tòa án điện tử, Tòa án số, tiến tới xây dựng và vận hành Tòa án thông minh.
Đáng chú ý, TAND tối cao đánh giá tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến hết sức phức tạp, nhiều tỉnh, thành phố phải áp dụng biện pháp cách ly toàn xã hội theo Chỉ thị số 16 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, hoạt động xét xử của Tòa án cũng bị ảnh hưởng; nhiều vụ án đến hạn nhưng không thể đưa ra xét xử theo quy định; một số vụ án bị kéo dài thời hạn giải quyết do đương sự, bị can, bị cáo đang cư trú hoặc bị tạm giam ở vùng có dịch nên không thể trực tiếp tham gia phiên tòa.
Thực tế trên đòi hỏi phải sớm có giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả đưa các vụ án ra xét xử theo đúng thời hạn luật định, kịp thời bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân, ổn định trật tự an toàn xã hội và bảo đảm tác phòng chống dịch bệnh an toàn.
‘‘Có thể khẳng định tổ chức phiên tòa trực tuyến là nhu cầu, xu hướng tất yếu của hoạt động tư pháp; xét xử trực tuyến nói riêng, tố tụng trực tuyến nói chung phù hợp với chủ trương của Đảng, các nguyên tắc cơ bản và thủ tục tố tụng do pháp luật quy định; phù hợp với thực tiễn; đảm bảo tư pháp không chậm trễ; tiết kiệm chi phí xã hội’’, ông Nguyễn Trí Tuệ nói.
Bắt buộc phải ghi âm, ghi hình có tiếng
Theo tờ trình của TAND tối cao, phiên tòa trực tuyến là việc tổ chức phiên tòa để xét xử vụ án theo trình tự luật định có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác không nhất thiết phải có mặt tập trung tại một Phòng xử án, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi và tham gia mọi diễn biến của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể và vào cùng một thời điểm.
Phạm vi áp dụng phiên tòa trực tuyến bao gồm các vụ án hình sự, hành chính, dân sự. Trước mắt là các vụ án không phức tạp về chứng cứ và nghĩa vụ chứng minh.
Về hình thức, phiên tòa trực tuyến gồm điểm cầu trung tâm và điểm cầu thành phần. Trong đó, điểm cầu trung tâm được tổ chức tại trụ sở tòa án hoặc địa điểm do tòa án lựa chọn. Điểm cầu thành phần có số lượng tối đa không quá 3 điểm. Thành phần tham gia tại điểm cầu này gồm bị cáo, người làm chứng, các bên đương sự và những người tham gia tố tụng khác theo quy định của pháp luật (nếu không tham gia tại điểm cầu trung tâm).
Theo TAND tối cao, tất cả các phiên tòa trực tuyến phải được tòa án tổ chức ghi âm, ghi hình có âm thanh để lưu trữ cùng hồ sơ vụ án phục vụ công tác giám đốc thẩm, tái thẩm, thanh tra, kiểm tra.
Tại phiên họp, TAND tối cao đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định thông qua các đề xuất nói trên của TAND Tối cao được thể hiện trong Tờ trình. Đồng thời, giao TAND Tối cao chủ trì, phối hợp Bộ Công an, VKSND tối cao và các cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng Quy chế tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Trên cơ sở ý kiến tham gia của các bộ, ngành T.Ư, Chánh án TAND tối cao sẽ ban hành Quy chế; giao TAND tối cao chủ trì, phối hợp với VKSND tối cao, Bộ Công an tổ chức triển khai thực hiện Quy chế. Sau một thời gian thích hợp, tổng kết thực tiễn thi hành và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội có chủ trương tiếp theo.
Thẩm tra tờ trình này, Thường trực Ủy ban Tư pháp tán thành chủ trương tổ chức phiên tòa trực tuyến. Về thẩm quyền cho phép tổ chức phiên tòa trực tuyến, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết đa số ý kiến cũng tán thành với đề xuất TAND Tối cao. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, để bảo đảm đầy đủ căn cứ pháp lý thì nội dung cho phép TAND tổ chức phiên tòa trực tuyến cần được quy định trong Nghị quyết của Quốc hội (tại kỳ họp thứ 2, tháng 10.2021).
Bình luận (0)