Phát biểu tại phiên thảo luận chuyên đề 3 về giải ngân đầu tư công trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5 diễn ra sáng nay 17.12 do Ban Kinh tế T.Ư phối hợp với Chính phủ tổ chức, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Việt Nam, nêu lên bất cập tỷ lệ giải ngân đầu tư công hiện nay.
 |
Phiên thảo luận về giải ngân đầu tư công |
M.H |
"Có tiền nhưng không tiêu được"
Theo ông Hiệp, năm 2022 Chính phủ quyết tâm rất cao giải ngân đầu tư công để phục hồi kinh tế. Nhưng theo số liệu thực tế của Bộ KH-ĐT, tính đến 30.11, giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công mới đạt 338.000 tỉ đồng, đạt 58,3% kế hoạch năm, mặc dù kế hoạch được chuẩn bị là 550.000 tỉ đồng.
“Bộ Tài chính cũng nói tiền sẵn sàng không thiếu, nhưng kế hoạch giải ngân vẫn không đáp ứng được yêu cầu. Dù số vốn tuyệt đối chi ra cao hơn 2021, nhưng tỷ lệ giải ngân mới đạt 58,3%, so với mong muốn chưa đạt. Đây thực sự là việc rất đáng ngạc nhiên, vì sao có tiền chưa tiêu được?”, ông Hiệp nêu.
Cũng theo ông Hiệp, nguồn vốn tập trung nhiều vào các dự án hạ tầng, đặc biệt là các dự án cao tốc, vì thế việc tăng giải ngân các dự án này quyết định tới tốc độ giải ngân.
Từ góc độ nhà thầu, ông Hiệp cho rằng, có 2 nguyên nhân dẫn đến giải ngân còn chậm: thứ nhất là các cơ chế thủ tục đầu tư và thanh quyết toán của các dự án còn một số vấn đề cần khắc phục, tháo gỡ. Hiện các thủ tục đã được tháo gỡ khá nhiều, như Thủ tướng đã cho phép Bộ GTVT chỉ định thầu với các dự án cao tốc Bắc - Nam, tiết kiệm khoảng 3 tháng để triển khai.
Tuy nhiên, cơ chế thanh toán cũng tiết kiệm được thời gian, nhưng công tác chuẩn bị, dự toán vẫn còn khiếm khuyết, khó triển khai. “Bộ GTVT cần xem lại công tác chuẩn bị dự án để hồ sơ chuẩn bị dự án chặt chẽ hơn. Hồ sơ chuẩn bị còn sai lệch, khi triển khai sẽ phát sinh, các ban quản lý dự án, chủ đầu tư đều ngần ngại không dám thực hiện. Cần phân định rõ trách nhiệm giữa các bên, tạo điều kiện cho nhà thầu, nếu phát sinh thì cấp nào được giải quyết”, ông Hiệp nêu.
Nhà thầu chưa làm đã lỗ 40%
Đặc biệt, nhà thầu - lực lượng cuối cùng sử dụng vốn đầu tư công lại đang gặp rất nhiều vướng mắc. Cụ thể, đơn giá định mức không phù hợp thực tế khiến nhà thầu quá thua thiệt. Lãnh đạo Hiệp hội Nhà thầu Việt Nam cũng nêu ví dụ đắp nền đường, nhà nước quy định 16.000 đồng/m3 nhưng thuê thực tế là 30.000 đồng/m3, cấp phối đá dăm là 30.000 đồng nhưng thực tế là 120.000 đồng; đóng cọc là 30.000 đồng/m dài nhưng thực tế là 150.000 đồng/m dài...
Đơn giá K máy áp dụng từ thời Liên Xô cũ, vô cùng lạc hậu, thấp bằng một nửa đơn giá thật, dẫn đến doanh nghiệp không đủ vốn tích lũy để thi công, năng suất ngành xây dựng vì thế thấp bằng một nửa so với khu vực.
Đơn giá nhân công cũng rất bất hợp lý, áp dụng từ 2019 nên sai lệch rất nhiều so với thực tế. Ví dụ công nhân bậc 3 là 235.000 đồng/công trong khi đơn giá thuê khoán hiện nay là 450.000 - 600.000 đồng/ngày, hoặc đơn giá lương kỹ sư bậc 2 là 6 triệu đồng/tháng trong khi thực tế là 20 triệu đồng/tháng.
Bất cập giữa đơn giá kế hoạch và thực tế phải chi khiến các nhà thầu đang rất khó khăn, có nhà thầu như Vinaconex vừa bắt đầu triển khai gói thầu Mai Sơn - Quế Lộ, khi so sánh đơn giá gói thầu được duyệt và chi phí thực tế đã chắc chắn lỗ khoảng 40%, nhưng “không làm thì không có việc cho cán bộ nhân viên”.
“Một số công ty xây dựng xác định là không nhận thầu các công trình vốn đầu tư công, vì tâm lý e ngại”, ông Hiệp nói.
Đề xuất các cơ chế tháo gỡ khó khăn giải quyết ngay đơn giá định mức trong quý 1/2023, lãnh đạo Hiệp hội Nhà thầu Việt Nam cũng đề xuất cơ chế mới. Ông Hiệp nêu ví dụ sân bay Long Thành triển khai trong năm 2023 là dự án rất lớn, nhưng cơ chế chọn thầu, xét thầu còn rất lúng túng.
Ban đầu chủ đầu tư đưa ra cơ chế dự thầu phải đủ tiêu chí năng lực kinh nghiệm, nhưng Việt Nam chưa có sân bay mới nào công suất 25 triệu khách/năm, nên nếu lấy tiêu chí này thì không doanh nghiệp trong nước nào làm được, chỉ doanh nghiệp nước ngoài triển khai được, nhưng họ cũng không thể làm theo đơn giá Việt Nam. Hiệp hội Nhà thầu Việt Nam cũng đã kiến nghị với chủ đầu tư là ACV để “chúng ta không tự trói chân trói tay mình”.
“Thi công sân bay không quá khó với doanh nghiệp Việt Nam. Ví dụ như tòa Landmark 81 tầng trước đây, chủ đầu tư cũng yêu cầu nhà thầu phải có kinh nghiệm, nhưng rất tiếc lúc đó Việt Nam làm gì có nhà thầu nào xây được tòa nhà 81 tầng. Kết quả chủ đầu tư vẫn chọn nhà thầu Việt Nam là Coteccons, kết quả thi công rất tốt, đảm bảo không xảy ra vấn đề nào. Nên lấy kinh nghiệm này để áp dụng cho sân bay Long Thành, làm sao để phát huy được sức mạnh của nhà thầu Việt Nam”, ông Hiệp nói.
Bình luận (0)