Vô cảm

Vụ việc 13 ngôi mộ liệt sĩ không thấy hài cốt, mà chỉ là các túi ni lông đựng đất đá ở Bắc Kạn khiến chúng ta phải đau lòng nhớ lại vụ án “cậu Thủy” trộm hài cốt khắp nơi để làm giả hàng trăm ngôi mộ liệt sĩ ở Quảng Trị, từng gây rúng động dư luận hồi năm 2015.

Vụ việc ở Bắc Kạn có thể do tham nhũng hoặc chỉ vì sự tắc trách. Nhưng dù là tắc trách hay phạm tội (tham nhũng) trên vong linh của những người đã hy sinh vì đất nước thì đều bắt nguồn từ sự vô cảm. Tham nhũng tới mức, ăn chia chi phí tìm kiếm và quy tập mộ liệt sĩ thì không còn gì để nói; mong rằng chúng ta không phải chịu sự đau đớn tận cùng đến thế.

Chiến tranh và công cuộc kiến thiết đất nước trải qua nhiều giai đoạn, đã đặt chúng ta vào những tình huống mà không phải lúc nào cũng có thể làm tốt chính sách thương binh, tử sĩ. Có những cuộc chiến đã đi qua hàng thế kỷ hay nhiều thập niên vẫn phải chấp nhận có những trường hợp không thể tìm ra hài cốt. Nhưng thay vì thừa nhận sự bất lực, đặt các trường hợp ấy trong tình trạng “mất tích”, chúng ta lại bị đẩy vào tình thế, hoặc là gian dối bằng cách lập những ngôi mộ không có hài cốt hoặc không vì gian dối mà vì sự cầu toàn, để hoàn thành một chính sách, lập những nghĩa trang hoành tráng mà không chắc dưới đó có bao nhiêu ngôi mộ là chính chủ.

Cầu toàn bằng sự tắc trách, lập những ngôi mộ không có xương cốt, phát sinh nhiều hệ lụy. Các đoàn thể và gia đình vẫn phải nhang khói cho những phần mộ không phải thân nhân của mình. Công cuộc tìm kiếm bị dừng lại (vì nghĩ đã được quy tập), trong khi hài cốt của các liệt sĩ vẫn chẳng biết ở nơi đâu.

Quy tập mộ liệt sĩ không phải là công việc nên trao cho những kẻ vô cảm, vì tiền mà bất chấp như vụ “cậu Thủy” đã chỉ ra. Giờ đây, Bắc Kạn cũng không nên né tránh mà nên mở một cuộc điều tra, xương cốt của các liệt sĩ thực sự đang nằm ở đâu? Hồ sơ vì sao mà mất? Ai phải chịu trách nhiệm cho chừng ấy năm chính quyền, đoàn thể và các gia đình phải hương khói trên những ngôi mộ giả?

Thay vì làm những nghĩa trang hoành tráng mà không chắc trong từng ngôi mộ có xương cốt của liệt sĩ không, chúng ta hoàn toàn nên thành thật với chính mình và các gia đình liệt sĩ rằng, vẫn còn hàng ngàn, hàng trăm ngàn… trường hợp đang mất tích.

Đó là thực tế của chiến tranh, không chỉ của riêng Thạch Hãn, một mình Quảng Trị.