TP.HCM: Uống thuốc đông y trị tiểu đường nghi chứa phenformin, bệnh nhân nguy kịch

22/10/2019 15:13 GMT+7

Tình trạng thuốc đông y giả, chế phẩm kém chất lượng với những thành phần không rõ ràng vẫn được ghi nhận ở nhiều nơi trên thế giới , bao gồm cả Việt Nam.

Ngày 22.10, bác sĩ (BS) Hoàng Ngọc Ánh, Phó trưởng Khoa Hồi sức tích cực Bệnh viện (BV) Thống Nhất, cho biết tuần qua BV tiếp nhận liên tục 2 trường hợp uống thuốc đông y trị tiểu đường nhưng nhập viện trong tình trạng nguy kịch.

Nguy kịch vì... uống thuốc tiểu đường có chữ Tàu

Không thể cứu chữa vì uống thuốc trị tiểu đường chứa chất cấm

Trường hợp thứ nhất là nữ bệnh nhân (BN) Đ.T.S (67 tuổi, ngụ Q.12, TP.HCM). Theo BS Ánh, bà S. bị tiểu đường đã 10 năm; uống nhiều thuốc bao bì có chữ Trung Quốc để điều trị. Ngày nhập viện, BN bị đau bụng, lơ mơ, ngủ gà… BN nhập vào cấp cứu ở BV Thống Nhất trong tình trạng chóng mặt, huyết áp tụt; không đo được lượng đường trong máu do đường vượt ngưỡng đo của máy... BN được chuyển Khoa Hồi sức tích cực trong tình trạng suy hô hấp phải đặt nội khí quản thở máy và lọc máu. Sau 3 ngày điều trị, đến chiều 20.10, do bệnh tình quá nặng, người nhà BN đã xin về.

Chất cấm được tìm thấy trong sản phẩm này

Ảnh: Trung tâm DI & ADR

Trường hợp thứ hai là nữ BN V.T.B.L (52 tuổi¸ngụ Q.Tân Bình, TP.HCM) vào viện cấp cứu vì đau lưng, cơ trên, nền bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường. BN cho biết bị đái tháo đường đã một năm và đang uống thuốc có tên “Tiểu đường hoàn”. BN L. được chuyển khoa Nội cơ xương khớp nhưng mệt mỏi và đau nhức cơ nhiều hơn. BN được chuyển lên Khoa Hồi sức tích cực, kết quả xét nghiệm máu cho thấy tình trạng xấu... Tuy nhiên, sau khi điều trị tích cực, BN hiện đã khỏe.
Theo BS Ánh, từ đầu năm 2019 đến nay, BV Thống Nhất gặp 4 - 5 ca uống thuốc đông y trị tiểu đường nhập viện và trong 2 năm qua là khoảng 10 ca. Có trường hợp BN uống thuốc tên “Tiểu đường hoàn”; BV đã lấy mẫu thuốc kiểm nghiệm và thấy có chất cấm phenformin. Đặc điểm của những BN uống thuốc có chứa chất phenformin là sau đó xuất hiện triệu chứng đau bụng, đau cơ, khó thở, tiêu chảy, mệt…
Theo BS Ánh, nguyên nhân chất phenformin vẫn xuất hiện trong thuốc đông y là do một số người mua về trộn vào thuốc cao (dạng viên).
Theo Trung tâm quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc (DI & ADR), hiện phenformin không còn được cấp phép lưu hành tại nhiều nước trên thế giới và VN. Tuy nhiên, phenformin vẫn được sử dụng để trộn vào các chế phẩm y học cổ truyền lưu hành bất hợp pháp. Năm 2018, báo cáo ADR ghi nhận có 3 ca uống thuốc y học cổ truyền có chứa phenformin và đầu năm 2019 là 1 ca.
Nữ bệnh nhân tử vong sau khi uống thốc tiểu đường toàn chữ Tàu. ẢNH: BVCC

Cảnh giác với thuốc có chứa chất cấm phenformin

Theo DI & ADR, ngày 20.2.2019, trung tâm ghi nhận báo cáo về một bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng và tử vong sau quá trình sử dụng thuốc tiểu đường hoàn bị trộn lẫn phenformin.

Khai thác tiền sử dùng thuốc cho thấy bệnh nhân đã sử dụng thực phẩm chức năng tiểu đường hoàn trong vòng 3 năm gần đây. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy viên tiểu đường hoàn có chứa phenformin là một dược chất không được cấp phép lưu hành.

Tại Việt Nam, đã có báo cáo về việc phenformin vẫn được trộn vào một số chế phẩm thuốc y học cổ truyền để điều trị đái tháo đường. Vào năm 2018, một bệnh viện cũng đã ghi nhận 3 bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng như nhiễm toan máu và suy đa tạng. Các bệnh nhân này sau đó đều được chẩn đoán toan chuyển hóa do ngộ độc phenformin/đái tháo đường tuýp 2.

Cục Quản lý  y dược dược cổ truyền - Bộ Y tế cũng đã có công văn về việc thu hồi với chế phẩm “Viên thuốc màu xám” dựa trên kết quả kiểm nghiệm cho thấy mẫu thử dương tính với phenformin

Theo DI & ADR thì phenformin bắt đầu được lưu hành trên thế giới cho điều trị đái tháo đường vào năm 1957. Những báo cáo ADR đầu tiên của thuốc này được ghi nhận lần đầu vào năm 1963. Kể từ năm 1970, do liên quan đến việc gây nhiễm toan chuyển hóa (và đã ghi nhận các ca tử vong), thuốc đã bị thu hồi ở nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Canada, New Zealand, Brazil, Ethiopia, 15 nước ở châu Âu và 6 nước ở châu Á.

Mặc dù tất cả các thuốc nhóm biguanid (metformin, phenformin) đều có thể gây ra nhiễm toan lactic, nhưng phenformin được cho là thuốc có nguy cơ gây phản ứng cao nhất. Bên cạnh đó, nhiễm toan lactic thường bị chẩn đoán nhầm và do vậy không được xử trí kịp thời, đặc biệt trên đối tượng bệnh nhân cao tuổi do bị nhiễu bởi nhiều bệnh lý khác nhau.

Cũng theo DI & ADR thì tình trạng các chế phẩm đông dược giả với những thành phần không rõ ràng vẫn được ghi nhận ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm cả VN. Nguy cơ liên quan đến việc sử dụng các loại thuốc điều trị đái tháo đường có trộn thêm phenformin là rất lớn, gây ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát bệnh đái tháo đường do không rõ liều lượng, thành phần và việc sử dụng không được giám sát.

Do vậy, việc tăng cường lấy mẫu và kiểm nghiệm các thuốc đông y có mặt trên thị trường là cần thiết để hạn chế vấn nạn trên. Người bệnh có mong muốn sử dụng thuốc đông y để điều trị đái tháo đường cần được tư vấn bởi những người có chuyên môn về y dược học cổ truyền thay vì tự ý sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Top

Bạn không thể gửi bình luận liên tục. Xin hãy đợi
60 giây nữa.