Trải nghiệm không gian văn hóa Sa Huỳnh - sản phẩm du lịch mới của Quảng Ngãi

Hướng đi mới trong du lịch cộng đồng

Sa Huỳnh là địa danh nổi tiếng ở TX.Đức Phổ (Quảng Ngãi), cách trung tâm TP.Quảng Ngãi khoảng 60 km về phía nam. Đây là nơi đầu tiên phát lộ nền văn hóa cổ vào năm 1909. Văn hóa Sa Huỳnh là một trong ba nền văn hóa lớn của Việt Nam, gồm: Sa Huỳnh, Đông Sơn, Óc Eo.

Quần thể di tích khảo cổ, di tích văn hóa lịch sử Sa Huỳnh gắn với đầm nước ngọt An Khê (TX.Đức Phổ) đã được công nhận là di tích cấp quốc gia đặc biệt và được tỉnh Quảng Ngãi định hướng trở thành di sản văn hóa thế giới.

HẢI PHONG

Tại đây có nghề làm muối, làm gốm, đi biển, làm nông là đặc trưng sinh tồn của người tiền sử Sa Huỳnh, cũng là sinh kế của người dân hiện nay ở địa phương. Trải nghiệm tất cả các hoạt động gắn với thiên nhiên và con người bản địa, du khách sẽ được chìm đắm trong không gian tiền sử, cảm nhận tri thức của người cổ Sa Huỳnh.

Làng gốm Trung Sơn và Vĩnh An (xã Phổ Khánh, TX.Đức Phổ) đã hình thành hơn 300 năm, nằm cạnh đầm nước ngọt An Khê trong vùng lõi di sản văn hóa Sa Huỳnh. Các hộ làm gốm làng Vĩnh An còn bảo lưu kỹ thuật làm gốm truyền thống văn hóa Sa Huỳnh ở các khâu làm đất, tạo khí hình với kỹ thuật nặn tay kết hợp cùng bàn xoay chậm, sản phẩm đồ gốm được nung bằng lò thủ công mà nguyên liệu là thảo mộc.

Bà Đặng Thị Mỹ (ở thôn Vĩnh An, xã Phổ Khánh) cho biết, bà có hơn 40 năm gắn bó với nghề làm gốm thủ công. Mỗi loại sản phẩm có độ khó, dễ và cách nặn khác nhau. Để có được sản phẩm vừa thanh và chín đều, vừa đẹp lại vừa bền, người thợ phải thận trọng trong từng công đoạn. Gốm Phổ Khánh hoàn toàn là gốm mộc, không sử dụng một loại nước men nào.

HẢI PHONG

Nền văn hóa Sa Huỳnh hiện hữu sống động xung quanh "trái tim" là đầm nước ngọt An Khê. Người Sa Huỳnh hiện nay vẫn làm gốm thủ công, trồng lúa nước ven đầm An Khê, đánh bắt cá bằng thuyền nhỏ, thô sơ, làm muối biển, canh tác nông nghiệp trên ruộng bậc thang xếp bằng đá… Do vậy, tham quan vùng đất này sẽ giúp du khách quay về thời tiền sử bằng những tương tác với thiên nhiên.

Theo bà Nguyễn Thị Diễm Kiều, Giám đốc HTX gốm tiền sử Sa Huỳnh, đến với vùng đất Sa Huỳnh, du khách sẽ được thăm làng gốm truyền thống tại thôn Vĩnh An và trải nghiệm các công đoạn làm gốm xưa và nay, được chạm tay vào linh hồn của văn hóa tiền sử. Làm gốm sẽ cho du khách nhiều cảm xúc về bức tranh đời sống vật chất, tinh thần của người cổ Sa Huỳnh.

Người dân sống trong vùng di sản đa phần là nông dân, ngư dân, diêm dân… Do đó, du lịch cộng đồng trải nghiệm không gian văn hóa Sa Huỳnh sẽ được nhận diện bằng mạng lưới các điểm du lịch như: làng muối, làng gốm, làng Gò Cỏ (P.Phổ Thạnh) và nhiều ngôi làng khác.

HẢI PHONG

Du lịch gắn với di sản

Tỉnh Quảng Ngãi xác định giá trị về văn hóa, lịch sử của các di sản là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn của sản phẩm du lịch địa phương. Trong đó, di chỉ văn hóa Sa Huỳnh là cái hồn làm nên sức cuốn hút của một vùng đất, đang dần trở thành địa chỉ lý tưởng để phát triển du lịch cộng đồng.

HẢI PHONG

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Quảng Ngãi, cho rằng di sản văn hóa Sa Huỳnh đã tạo nên sự khác biệt cho hệ thống điểm đến của tỉnh. Năm 2023, Sở VH-TT-DL tỉnh Quảng Ngãi thực hiện dự án xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng gắn với di chỉ văn hóa Sa Huỳnh và đầm An Khê. Sản phẩm du lịch trải nghiệm không gian văn hóa Sa Huỳnh nhằm bảo tồn văn hóa tiền sử Sa Huỳnh và mang đến cho du khách những trải nghiệm lý thú xoay quanh 3 nền văn hóa từ thời đại Sa Huỳnh - Chăm Pa - Đại Việt, tại khu vực di tích cấp quốc gia văn hóa Sa Huỳnh.

"Sản phẩm du lịch cộng đồng trải nghiệm không gian văn hóa Sa Huỳnh sẽ giúp du khách quay về thời tiền sử bằng những tương tác với thiên nhiên và hoạt động của người dân sống quanh khu vực đầm An Khê. Đặc biệt là nghề làm gốm và làm muối Sa Huỳnh", ông Dũng nói.

HẢI PHONG

Ông Trần Hoàng Tuấn, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi, cho biết, sau khi di tích văn hóa Sa Huỳnh được công nhận di tích quốc gia đặc biệt, tỉnh Quảng Ngãi đã tiến hành nhiều hoạt động nhằm khai thác và tạo thương hiệu du lịch riêng dựa trên những giá trị nổi bật về di sản của địa phương; qua đó, góp phần thúc đẩy việc bảo vệ giá trị văn hóa. Chính nhu cầu tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm của du khách đã thôi thúc chính quyền địa phương và người dân bản địa biết quý trọng, tự hào, quan tâm chăm lo gìn giữ, bảo tồn di sản của địa phương.

"Tỉnh Quảng Ngãi đã tập trung lập hồ sơ di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh trình UNESCO công nhận là di sản thế giới. Đồng thời, marketing du lịch dựa trên di tích văn hóa Sa Huỳnh thông qua các phương tiện truyền thông và mạng xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp du lịch địa phương tham gia vào việc phát triển các sản phẩm du lịch mới, độc đáo dựa trên giá trị di sản văn hóa này", ông Tuấn cho biết thêm.