Tràn ngập xe nhập khẩu từ Thái Lan, Indonesia

Thị trường ô tô VN hiện có mức tăng trưởng rất lớn. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2015, VN nhập khẩu ô tô gần 6 tỉ USD, tăng 59% so năm 2014. Trong đó, ô tô nguyên chiếc nhập khẩu lên tới 125.000 chiếc, giá trị 3 tỉ USD, tăng 77% về lượng và 88% về giá trị so năm trước. Nếu phân chia theo loại xe, thì ô tô vận tải chiếm phần lớn kim ngạch với gần 1,2 tỉ USD; xe 9 chỗ ngồi trở xuống với khoảng 507 triệu USD và ô tô trên 9 chỗ chừng 34 triệu USD. Trong số khoảng 10 thị trường nhập khẩu ô tô lớn nhất của VN gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Anh, Pháp, Ấn Độ... trong năm 2015, hai thị trường ASEAN là Thái Lan và Indonesia có kim ngạch xuất khẩu ô tô vào VN tăng trưởng vào hàng mạnh nhất, đặc biệt ở vài tháng cuối năm.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong 11 tháng năm 2015, VN nhập khẩu 23.516 ô tô nguyên chiếc từ Thái Lan, kim ngạch đạt 406,1 triệu USD. Con số này tăng vượt bậc so với năm 2014, khi cả năm dừng ở mức 243 triệu USD với 14.416 ô tô nguyên chiếc. Ở khu vực ASEAN, chỉ có Thái Lan và Indonesia xuất khẩu ô tô nguyên chiếc vào VN. So với Thái Lan, xuất khẩu ô tô nguyên chiếc của Indonesia vào VN dù kém xa về kim ngạch lẫn số lượng, nhưng tăng trưởng cũng rất mạnh. Nếu năm 2014, VN nhập 1.686 ô tô nguyên chiếc với giá trị 16,9 triệu USD thì qua năm 2015, con số tương ứng lên tới 3.277 chiếc và 32,6 triệu USD. Thái Lan vượt qua cả Trung Quốc về số lượng, nhưng theo thống kê, xe nguyên chiếc của Trung Quốc chủ yếu là xe tải và xe chuyên dụng, còn Thái Lan và Indonesia hầu hết là xe du lịch (dưới 9 chỗ ngồi).

Chưa kể, VN còn nhập khẩu lượng lớn linh kiện phụ tùng ô tô từ Thái Lan (542,3 triệu USD) và Indonesia (105 triệu USD), cao hơn cả kim ngạch xe nguyên chiếc. Đặc biệt, làn sóng xe ô tô nguyên chiếc từ 2 nước ASEAN này sẽ tràn vào VN khi giá xe giảm nhanh đến 40 - 42% trong thời gian ngắn vừa qua. Dự báo, ô tô nguyên chiếc nhập khẩu (chủ yếu từ ASEAN) sẽ có ưu thế và gần như sẽ chiếm lĩnh toàn bộ thị trường VN do có lợi thế về giá so với những sản phẩm sản xuất trong nước.

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu chiến lược, thuế, phí đang chiếm 40 - 50% giá xe tại VN nên giá xe VN cao hơn rất nhiều so với Indonesia. Chẳng hạn, xe Toyota Camry ở VN có giá 50.000 USD còn Indonesia chưa tới 40.000 USD; tương tự Honda CR-V là 45.000 USD so với khoảng 29.000 USD; Ford Fiesta 25.000 USD so với khoảng 17.000 USD… Độ chênh lệch lớn nhất là xe Toyota Innova 35.000 USD ở VN, trong khi tại Indonesia chỉ 20.000 USD.

Vì thế, khi các dòng thuế nhập khẩu trong khu vực ASEAN giảm xuống, thị trường VN sẽ tràn ngập xe từ các nước trong khu vực. Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) tính toán, đến năm 2019, cùng với thuế ô tô nhập khẩu giảm về 0% theo cam kết trong ASEAN, thuế tiêu thụ đặc biệt cũng được điều chỉnh giảm, giá các loại xe dung tích dưới 1.000 cm3 (1.0) trên thị trường có thể giảm tới 42% so với hiện nay.

Đáng chú ý, tại Thái Lan lẫn Indonesia đều có chiến lược phát triển ô tô dung tích xi lanh từ 998 - 1.400 cm3 do các hãng của Nhật và Mỹ đầu tư sản xuất lắp ráp. Thái Lan gọi là xe Eco-car (xe tiết kiệm nhiên liệu), còn Indonesia gọi là Low cost green car (xe giá rẻ, thân thiện môi trường). Với lợi thế giá bán như trên, xe nhập từ các quốc gia này sẽ chiếm lĩnh thị trường, sản xuất trong nước sẽ gặp rất nhiều khó khăn từ năm 2018, thời điểm thuế suất thuế nhập khẩu từ các quốc gia trong khu vực giảm về 0% theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA).

Tại khu vực ASEAN, Thái Lan và Indonesia được xem là 2 cứ địa sản xuất ô tô của các tập đoàn trên thế giới. Đến nay, Thái Lan đã có hàng chục nhà sản xuất hàng đầu đặt nhà máy với sản lượng khoảng 2 triệu chiếc mỗi năm. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp phụ trợ của Thái Lan phát triển rất mạnh với gần 2.000 công ty phụ trợ nội địa trong lĩnh vực này so với chỉ 20 doanh nghiệp nước ngoài. Về phần Indonesia, năm ngoái, Toyota và Suzuki cam kết đầu tư thêm 2,9 tỉ USD ở đây. Việc có lợi thế về giá xe, cộng với thuế suất giảm sâu, VN chắc chắn trở thành thị trường xuất khẩu ô tô lớn của Thái Lan, Indonesia trong thời gian tới.

Nhập siêu từ ASEAN 5,6 tỉ USD Theo Tổng cục Hải quan, trong 10 năm qua, VN luôn ở trong tình trạng nhập siêu mức cao với các thành viên ASEAN. Chẳng hạn, năm 2005 thâm hụt thương mại với các nước ASEAN 3,9 tỉ USD, tỷ lệ nhập siêu là 70,1%; đến năm 2010 thâm hụt 6 tỉ USD, tỷ lệ nhập siêu 57%; năm 2014 thâm hụt 4 tỉ USD, tỷ lệ nhập siêu 20,3%. Trong 11 tháng 2015, thâm hụt thương mại đã là 5,6 tỉ USD, tỷ lệ nhập siêu 33,5%. Về nhập khẩu, ASEAN hiện là thị trường lớn thứ ba của VN sau Trung Quốc, Hàn Quốc...