Ukraine tăng tốc phát triển vũ khí thay đổi cuộc chơi

Trong suốt nhiều tháng qua, các lực lượng Nga và Ukraine đã sử dụng máy bay không người lái (UAV) để phục vụ mục đích trinh sát và tấn công. Đặc biệt, trong bối cảnh Nga đã và đang sử dụng một cách hiệu quả các UAV, nhất là để tấn công các cơ sở hạ tầng năng lượng và nước sạch của Ukraine, chính phủ của Tổng thống Volodymyr Zelensky dự kiến trong năm 2023 sẽ chi khoảng 550 triệu USD để đầu tư và thành lập các đơn vị tấn công bằng UAV trong lực lượng vũ trang, nhằm thay đổi cuộc chơi, theo Reuters.

Ukraine có bao nhiêu UAV?

Theo các nguồn tin phương Tây, tính đến tháng 1, lực lượng vũ trang Ukraine đang vận hành khoảng 7.000 UAV, hầu hết là các UAV dân sự được hoán cải để sử dụng trên chiến trường. Chúng thường có bán kính hoạt động từ 5 - 7 km tính từ điểm phóng, với thời gian hoạt động trên không không quá 40 phút. Lợi thế của các UAV dân sự hạng nhẹ là có thể dễ dàng được các binh sĩ mang theo trong balô hoặc vali. Ukraine được cho là đã sử dụng phổ biến các UAV thương mại DJI của Trung Quốc.

REUTERS

Bên cạnh đó, Ukraine đã nhận được nguồn cung đáng kể UAV từ các đối tác, bao gồm những chiếc Bayraktar TB2 được trang bị tên lửa của Thổ Nhĩ Kỳ cho đến các UAV trinh sát Black Hornet do Na Uy sản xuất. Đáng chú ý, trong gói viện trợ mới trị giá 2 tỉ USD cho Ukraine mà Bộ Quốc phòng Mỹ công bố gần đây có một số lượng không xác định các UAV Jump 20, Switchblade 600, Altius-600 và CyberLux K8. Trong đó, Jump 20 và Switchblade 600 được coi là hai UAV nổi bật bởi tính năng hiện đại và công nghệ cao, được đánh giá sẽ giúp tăng cường đáng kể khả năng giám sát và tấn công tầm xa chính xác cho các lực lượng Ukraine.

Trao đổi với Reuters, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov cho biết Ukraine cần hàng trăm nghìn UAV để đáp ứng nhu cầu cuộc chiến và nhiều trong số đó đang được tìm kiếm từ ngành công nghiệp nội địa đang phát triển mạnh mẽ. Bộ trưởng Reznikov còn nhấn mạnh, sự độc lập của tổ hợp công nghiệp quân sự là một trong những yếu tố tạo nên khả năng phòng thủ của đất nước và có khả năng thay đổi cuộc chơi trên chiến trường.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Reznikov từ chối chia sẻ về phi đội UAV hiện tại của Ukraine, đặc biệt là về phạm vi hoạt động và sức mạnh của UAV vì đây là vấn đề nhạy cảm. Nga từng tuyên bố một số UAV của Ukraine có thể thọc sâu phía sau phòng tuyến dù giới chức Kyiv thường phủ nhận trách nhiệm về các hoạt động của UAV trên lãnh thổ Nga.

Tăng tốc phát triển nội địa

Với một quốc gia có nền kinh tế bị xung đột tàn phá và phải phụ thuộc vào tài chính nước ngoài như Ukraine, UAV là giải pháp tương đối rẻ và có khả năng thay đổi cục diện chiến trường giống như cách mà các hệ thống pháo phản lực phóng loạt của phương Tây đã phát huy hiệu quả vào năm ngoái. Cho đến nay, quân đội Ukraine đã thành lập 3 đơn vị UAV tấn công trong lực lượng vũ trang của mình.

REUTERS

Các chỉ huy quân sự Ukraine nhận thức rõ rằng bên cạnh các hệ thống pháo và xe tăng, phi đội UAV mạnh là một trong những chìa khóa quan trọng trong cuộc đối đầu với Nga. Hiện Kyiv đang tìm cách thúc đẩy sản xuất trong nước để xây dựng "đội quân máy bay không người lái" nhằm thu hẹp khoảng cách ngày càng lớn về năng lực quân sự so với Nga.

Bộ trưởng Reznikov cho biết Bộ Quốc phòng đã nhận được đơn đề xuất sản xuất 75 loại UAV từ các nhà sản xuất nội địa và sau khi tham khảo ý kiến từ Bộ Tổng Tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine cũng như sau các cuộc thử nghiệm, Bộ Quốc phòng đã ký 16 hợp đồng nhà nước. Theo Bộ trưởng Reznikov, một trong những trọng tâm của Ukraine là phát triển UAV có khả năng di chuyển trên quãng đường dài. Kyiv đã thúc giục đồng minh chuyển tên lửa tầm xa có thể tấn công mục tiêu cách xa vài trăm km, nhưng vẫn bị từ chối.

Hiện nay, các nhà sản xuất Ukraine đang tích cực sản xuất thêm nhiều UAV quân sự có thể di chuyển quãng đường dài và mang lượng lớn vũ khí để phục vụ cuộc chiến. Trong đó, AeroDrone đang gấp rút chế tạo UAV có thể mang tới 300 kg hoặc bay tới vài nghìn km, tùy theo nhiệm vụ và trang bị. Hai nhà điều hành Dmytro Shymkiv và Yuriy Pederiy của AeroDrone nói rằng họ không thể tiết lộ nhiều về những hợp đồng quân sự nhưng cho biết các mẫu Enterprise và Discovery có thể được sử dụng cho nhiều mục đích chiến thuật khác nhau nhờ tải trọng lần lượt là 300 kg và 80 kg. UAV của AeroDrone có giá từ 150.000 - 450.000 USD/chiếc.

REUTERS

Chuyên gia quốc phòng Ukraine Taras Chmut, đồng thời là người đứng đầu tổ chức phi chính phủ Come Back Alive, nói rằng ngành sản xuất UAV của Ukraine đã tăng trưởng gấp 3 - 4 lần. Ông ước tính sản lượng UAV có thể tăng lên tới vài nghìn chiếc mỗi năm nếu đủ kinh phí và nguồn cung trang thiết bị ổn định.

Ông Chmut cho biết Come Back Alive đã gây quỹ được hàng chục triệu đô la để hỗ trợ cung cấp thiết bị cho quân đội, trong đó có UAV. Ông nói thêm quy mô của phi đội UAV Ukraine đã tăng "hàng chục lần" kể từ tháng 2.2022 nhờ nguồn cung mới từ trong và ngoài nước.

Nhiều thách thức

Dù nỗ lực huy động nhiều nguồn lực và tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng sản xuất UAV nội địa nhưng Ukraine vẫn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn và thách thức phía trước.

Trong đó, một trong những rào cản đối với việc sản xuất số lượng lớn UAV là Ukraine phải phụ thuộc vào nguồn cung thiết bị từ nước ngoài, chưa kể việc vận chuyển các thiết bị về Ukraine là rất khó khăn. Hơn nữa, các rào cản về nhập khẩu các mặt hàng sử dụng cho cả dân sự và quân sự như các UAV và thiết bị đi kèm vẫn chưa thể loại bỏ hết.

REUTERS

Ông Oleksiy Danilov, người đứng đầu Hội đồng Quốc phòng và An ninh quốc gia Ukraine, thừa nhận Ukraine phải phụ thuộc vào những nước khác để có nguồn cung các bộ phận UAV công nghệ cao hơn. Ukraine đang cố đáp ứng nhu cầu bằng sản xuất nội địa nhưng khó có thể đáp ứng mọi thứ.

Thứ hai, quá trình phê duyệt sử dụng UAV cho mục đích quân sự cũng rất phức tạp cho dù Bộ trưởng Reznikov cho biết Bộ Quốc phòng đã cắt giảm quy trình này từ 2 năm xuống còn vài tuần để theo kịp nhu cầu thời chiến.

Thứ ba, năng lực UAV của Ukraine vẫn tụt hậu khá nhiều so với các UAV do Nga sản xuất cũng như loại UAV cảm tử Shaded-136 của Iran, đã được sử dụng để tấn công các cơ sở năng lượng của Ukraine trong năm qua.

Bộ trưởng Reznikov thừa nhận việc mong đợi Ukraine có thể thu hẹp khoảng cách trong lĩnh vực UAV với Nga trong tương lai gần là không khả thi bởi "Nga cũng đang nỗ lực cải thiện các UAV" của họ.

Xung đột Nga - Ukraine đã dẫn đến cuộc chiến quy mô lớn, cường độ cao đầu tiên mà cả hai bên đều triển khai lực lượng UAV thương mại và quân sự hùng hậu. Cho đến nay, cuộc chiến này đã cho thấy các tác động thay đổi cuộc chơi của các UAV như thế nào khi tạo ra hiệu ứng quân sự đặc biệt. UAV đã mang lại những thay đổi quan trọng bằng cách cải thiện tốc độ và độ chính xác của pháo binh cũng như cung cấp thông tin tình báo cho từng binh sĩ. Tuy nhiên, bất chấp số lượng UAV được triển khai trong chiến tranh, số lượng binh sĩ thiệt mạng của cả phía Nga và Ukraine cho thấy con người vẫn đóng vai trò trung tâm trong chiến đấu chứ không phải máy móc; đồng thời đặt ra các thách thức an ninh không nhỏ trong tương lai đối với cả cộng đồng quốc tế.