Uống rượu xỉn lái xe rất phổ biến

Sáng nay (4.10), tại TP.HCM, Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia (ATGT), Hội ATGT Việt Nam, Hiệp hội Các doanh nghiệp Rượu châu Á - Thái Bình Dương (APIWSA) và Diễn đàn Uống có trách nhiệm Việt Nam (VARD) đã phối hợp tổ chức Hội thảo quốc gia “Công bố kết quả Nghiên cứu ảnh hưởng của việc lạm dụng đồ uống có cồn đến hành vi điều khiển mô tô, xe máy tại Việt Nam”.

Tại hội thảo, đề tài nghiên cứu của Trường đại học GTVT Việt - Đức đã đưa ra nhiều con số liên quan đến tác động của rượu bia đối với hành vi điều khiển phương tiện. TS Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển GTVT Việt - Đức thông tin: Quan trắc tại các nhà hàng, quán nhậu cho thấy hành vi uống rượu bia - lái xe rất phổ biến bất chấp các quy định luật pháp hiện hành. Tỷ lệ thực khách tự điều khiển phương tiện sau khi uống rượu bia chiếm 68% (xe máy 62%, ô tô 6%).

Khoảng 40% người đi nhậu ra về trong tình trạng bị say, trong đó có 34% người có dáng đi hơi xiêu vẹo, 5% người xiêu vẹo. Tỷ lệ vi phạm luật Giao thông đường bộ rất cao, cụ thể là 36% không bật xi nhan khi sang đường, 26% đi ngược chiều và 17% không bật đèn xe.

Khảo sát, phân tích tâm lý hành vi các đối tượng bị tai nạn giao thông (TNGT) do uống rượu bia - lái xe cho thấy, có một số nhận thức sai lầm phổ biến của các nạn nhân là: “Tôi nghĩ rằng lái xe máy sau khi uống rượu bia vẫn an toàn như mọi khi” và “Đi quãng đường ngắn nên tôi nghĩ là an toàn”.

Đáng chú ý, những nạn nhân nghĩ mình vẫn “bình thường” đủ khả năng điều khiển xe máy ra về thì lại có tỷ lệ bị chấn thương nặng cao hơn những nạn nhân cảm thấy “không bình thường” hay “bị say”. Gần 2/3 số nạn nhân vẫn tiếp tục tự điều khiển phương tiện ra về sau khi uống rượu bia say mặc dù họ có sự thay đổi nhận thức về các tác hại của hành vi này sau khi bị tai nạn.

Báo cáo về tình hình TNGT đường bộ liên quan đến sử dụng rượu, bia - điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, PGS.TS Lê Huy Trí, Phó giám đốc phụ trách Trung tâm Nghiên cứu ATGT cũng cho biết mỗi năm, trên thế giới có 1,35 triệu người tử vong, 50 triệu người bị thương vì TNGT. Trong đó, 57% thuộc nhóm người sử dụng xe ô tô, mô tô, xe gắn máy. Đáng chú ý, có khoảng 20% lái xe tử vong có lượng cồn trong máu vượt quá giới hạn cho phép.

Tại Việt Nam, kết quả phân tích cơ sở dữ liệu TNGT giai đoạn 2013 - 2017 cho thấy phương tiện cơ giới đường bộ chiếm tới 96,9%. Theo số liệu từ bệnh viện Việt - Đức và Saint Paul, năm 2008 - 2009 có 62% nạn nhân TNGT có nồng độ cồn trong máu vượt 60% quy định. Nhiều chuyên gia ước tính số vụ TNGT đường bộ liên quan đến sử dụng rượu bia chiếm khoảng 40%.

Để giảm thiểu tình trạng tai nạn do uống rượu bia lái xe, nhóm nghiên cứu đề xuất cần tăng cường công tác kiểm tra nồng độ cồn ngẫu nhiên; tăng mức phạt tiền và bổ sung các hình phạt mới (luật xử lý vi phạm hành chính, lao động công ích). Song song, đẩy mạnh các giải pháp tuyên truyền, giáo dục như tuyên truyền qua các nạn nhân từng bị TNGT do uống rượu bia lái xe; dán poster cảnh báo tại các cơ sở phục vụ rượu bia (nhà hàng, quán nhậu); tăng cường cảnh báo từ người thân trong gia đình... Bên cạnh đó, có thể áp dụng các giải pháp về công nghệ và dịch vụ như tăng cường dịch vụ taxi đưa người uống về nhà an toàn; khuyến khích sản xuất và tiêu thụ đồ uống có nồng độ cồn thấp hoặc không cồn; ứng dụng các phần mềm cảnh báo nồng độ cồn trên điện thoại thông minh hoặc ứng dụng khóa trên phương tiện mô tô, xe máy.

Trong khi đó, ông Lê Huy Trí chỉ ra rằng muốn đưa ra các giải pháp hữu hiệu, đầu tiên cần giải quyết bất cập về phương pháp thống kê TNGT. Cụ thể, đang có độ vênh rất lớn giữa báo cáo số người chết vì TNGT đường bộ của Chính phủ và theo tính toán của WHO. Theo đó, trong khi số liệu từ Chính phủ, con số này tại Việt Nam chỉ là 8.417 người thì tính toán của WHO cho ra kết quả gấp khoảng 3 lần: 24.970 người tử vong do TNGT đường bộ. Trong các quốc gia trên thế giới được khảo sát, chỉ Trung Quốc và Việt Nam có độ chênh lệch số liệu khá lớn như vậy. Các nước phát triển như Đức, Úc, Hàn Quốc... dữ liệu thống kê rất sát. Các chuyên gia nhận định việc tính không đủ số người thương vong là bất cập rất lớn, sẽ cho ra một bức tranh sai với số lượng người chết giảm đi một nửa, thậm chí hơn một nửa, khiến cho việc đánh giá về mức độ nghiêm trọng của TNGT giảm đi, các biện pháp vì thế mà cũng chưa đủ kiên quyết như cần phải có.

Do đó, cần nhanh chóng đưa ra cách tính chính xác, chuẩn hóa định nghĩa theo quốc tế, xác định rõ các điều kiện để thống kê đầy đủ hơn để Chính phủ và người dân thấy được mức độ kinh khủng thật sự của TNGT. Từ đó, chung tay xây dựng, thực hiện các quyết sách mạnh mẽ để từng bước đẩy lùi vấn nạn này.