Vén màn kho vũ khí hóa học của IS

Theo tạp chí Foreign Policy của Mỹ dẫn lời Abu Ahmad - một thành viên kỳ cựu của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), vài tháng trước khi được khai sinh, IS đã sở hữu vài loại vũ khí hóa học, vốn là “chiến lợi phẩm” thu được từ quân chính phủ Syria.

Chiến lợi phẩm chết chóc

Vào tháng 12.2012, tức khoảng 4 tháng trước khi xảy ra cuộc chia rẽ giữa Mặt trận al-Nusra, chi nhánh al-Qaeda ở Syria, và tổ chức Nhà nước Hồi giáo Iraq (ISI), liên minh các lực lượng nổi dậy Syria quyết định mở cuộc tấn công vào đại bản doanh của Trung đoàn 111 - một căn cứ quân sự lớn gần thị trấn Darat Izza ở miền bắc Syria.

Mặc dù đã chiếm giữ Darat Izza và bao vây Trung đoàn 111 từ 5 tháng trước đó, song lực lượng nổi dậy vẫn chưa giành được căn cứ từ tay quân lính trung thành với Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Quân chính phủ thuộc Trung đoàn 111 đã bảo vệ thành công căn cứ trong đợt tấn công đầu tiên của quân nổi dậy vào đầu tháng 11.2012, tiêu diệt 18 tay súng của al-Nusra.

Tuy vậy, thời tiết sang đông đã tạo thuận lợi cho quân nổi dậy vì gió mạnh cản trở không quân Syria mở các đợt không kích. Ngoài ra, căn cứ trên rất rộng lớn, trải dài hơn 200 ha nên rất khó bảo vệ từ các phía. Đây thật sự là mỏ vàng vì chứa nhiều súng, pháo, đạn dược và các loại xe quân sự. Và sâu bên trong boongke của Trung đoàn 111 còn chứa một thứ thậm chí còn giá trị hơn, đó là kho vũ khí hóa học. Tuy vậy, quân nổi dậy lúc này vẫn chưa hay biết trước mặt họ là loại vũ khí gây chết người hàng loạt.

Với sự yểm trợ của các nhóm nổi dậy khác là Kataib Muhajiri al-Sham, Majlis Shura al-Mujahideen và Katibat al-Battar, các tay súng thuộc Mặt trận al-Nusra tiếp tục mở cuộc tấn công nhằm vào quân chính phủ. Cuộc giao tranh nổ ra dữ dội song chỉ trong vòng một ngày, liên quân nổi dậy đã chọc thủng thành trì của quân chính phủ và nhanh chóng chiếm quyền kiểm soát bản doanh Trung đoàn 111.

Theo lời Abu Ahmad, trong kho có rất nhiều thùng chứa chlorine, sarin và khí mù tạt. Các chiến lợi phẩm nhanh chóng được phân chia. Nhóm nào cũng có thêm đạn dược và vũ khí, nhưng chỉ al-Nusra là được chiếm hữu vũ khí hóa học. Abu Ahmad nhìn thấy al-Nusra đưa 10 xe tải lớn đến chở 15 thùng chứa khí chlorine và sarin đến một điểm bí mật, còn những thùng chứa khí mù tạt thì không rõ được đưa về đâu.

Một con đường tại thị trấn Darat Izza sau một đợt không kích nhắm vào IS Reuters

Ba tháng sau, cả quân chính phủ và lực lượng nổi dậy Syria loan tin về một cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học tại Khan al-Assal ở gần thành phố Aleppo. Các phương tiện truyền thông quốc tế đưa tin 26 người thiệt mạng, trong đó có 16 người của quân chính phủ và 10 dân thường. Cả chính phủ Syria và phe nổi dậy đều cáo buộc chính đối phương của họ là thủ phạm của cuộc tấn công vũ khí hóa học đầu tiên trong cuộc nội chiến Syria. Lúc này, Abu Ahmad cùng đồng đội rất tò mò về nguồn gốc số vũ khí hóa học được dùng ở Khan al-Assal, thiên về khả năng chúng được lấy từ Trung đoàn 111, song không dám hỏi cấp trên.

Mọi việc chìm vào quên lãng suốt một thời gian dài sau đó. Vào đầu tháng 4.2013, việc bành trướng sang Syria của thủ lĩnh Abu Bakr al-Baghdadi cũng như những căng thẳng leo thang giữa IS và al-Nusra đã chiếm hết tâm trí của Abu Ahmad và đồng đội. Nhiều phe phái trong al-Nusra đầu quân IS, trong khi chi nhánh al-Qaeda này luống cuống tìm cách bảo toàn lực lượng. Thời điểm này, các lãnh thổ, căn cứ và vũ khí nhanh chóng rơi vào tay quân nổi dậy.

Nhưng vào giữa tháng 8.2013, Abu Ahmad nhận được tin khiến ông cho rằng IS đã sở hữu các loại vũ khí hóa học chiếm được từ Trung đoàn 111 và dùng chúng để chống lại kẻ thù của mình. Abu al-Atheer, cấp trên của Abu Ahmed và là người đã tuyên thệ trung thành với al-Baghdadi, nói với đàn em rằng IS đã hai lần sử dụng vũ khí hóa học trong các cuộc tấn công chống quân đội Syria. Al-Atheer tự hào khoe: “Các chiến hữu đã điều một xe bom chứa đầy hóa chất tấn công một căn cứ của quân đội Syria gần làng al-Hamra ở Hama”.

Tại đại bản doanh của mình, al-Atheer còn hân hoan nói về một cuộc tấn công hóa học khác của IS: “Chúng ta còn sử dụng một xe bom chứa đầy hóa chất chống quân chính phủ gần căn cứ không quân Menagh”. Sau một năm bao vây, IS cuối cùng đã chiếm được căn cứ Menagh, nằm cách thành phố Aleppo khoảng 30 km vào ngày 5.8.2013, nhờ sự giúp sức của vũ khí hóa học thu được từ Trung đoàn 111.

Hơn hai năm sau, vào ngày 6.10.2015, tờ The New York Times đăng một bài báo mô tả cách IS sử dụng vũ khí hóa học chống các nhóm nổi dậy ôn hòa ở thị trấn Marea, miền bắc Syria. Theo The New York Times, IS đã bắn đạn chứa khí mù tạt trong cuộc tấn công này.

Theo Foreign Policy, trong một bài viết trên blog cá nhân (hiện đã bị đóng) vào ngày 31.8.2015, tay súng cực đoan người Hà Lan gốc Thổ Nhĩ Kỳ Salih Yilmaz thừa nhận IS thật sự đã dùng vũ khí hóa học ở Marea. Một độc giả đã hỏi cựu binh sĩ Hà Lan này rằng: “Tại sao IS lại sử dụng vũ khí hóa học tại tỉnh Aleppo?”. Và Yilmaz trả lời: “Bạn nghĩ IS có vũ khí hóa học từ đâu? Từ kẻ thù của chúng tôi và do đó chúng tôi dùng chính vũ khí của họ chống lại họ”.