Vị giáo sư tại Mỹ nặng nợ với văn học Việt Nam

Chuyên mục "Văn học năm châu" của tờ The New York Times mới đây giới thiệu danh mục những cuốn sách sẽ xuất bản trong năm 2020 mà mọi người nên tìm đọc, trong đó cuốn Other Moons: Vietnamese Stories of the American War and Its Aftermath của giáo sư tiến sĩ người Việt Hà Mạnh Quân được chọn là tác phẩm duy nhất xuất hiện trong mục văn học Việt Nam năm nay.

Cuốn sách Other Moons: Vietnamese Stories of the American War and Its Aftermath (Những vầng trăng khác: Truyện ngắn Việt Nam về cuộc chiến tranh chống Mỹ và thời hậu chiến) do NXB Đại học Columbia (Mỹ) chính thức xuất bản vào tháng 7.2020. Theo tờ The New York Times, đây là tuyển tập 20 truyện ngắn, đa phần được viết bởi các cựu chiến binh Việt Nam về những ký ức và chấn thương tâm lý do chiến tranh gây ra. GS Hà Mạnh Quân cho biết ông đã chọn lọc 20 truyện ngắn tiêu biểu của các nhà văn như Bảo Ninh, Tạ Duy Anh, Nguyễn Ngọc Tư, Lại Văn Long, Sương Nguyệt Minh... và cùng một đồng sự người Mỹ dịch ra tiếng Anh với mục đích giúp độc giả Mỹ hiểu thêm về những mất mát, đau thương do chiến tranh để lại, cũng như về cuộc sống, bi kịch gia đình, và nỗi niềm trăn trở của những người dân Việt dù chiến tranh đã qua đi gần nửa thế kỷ.

GS Hà Mạnh Quân từng tốt nghiệp thủ khoa ngành ngôn ngữ Anh tại ĐH Đà Lạt năm 2000, và ngay sau đó ông nhận được học bổng cao học toàn phần của Mỹ. Trong 10 năm học tại Mỹ, ông luôn là sinh viên ưu tú ở các trường mà ông theo học. Ông đã hoàn thành 3 bằng thạc sĩ và 1 bằng tiến sĩ. Sau khi tốt nghiệp tiến sĩ chuyên ngành văn học Mỹ tại ĐH Texas Tech năm 2011, ông về công tác tại ĐH Montana từ đó đến nay. Ông đã đạt danh hiệu giảng viên ưu tú và là nhà nghiên cứu xuất sắc trong nhiều năm liền tại ĐH Montana.

GS Hà Mạnh Quân hy vọng tuyển tập này sẽ được đưa vào giảng dạy ở bộ môn văn học về chiến tranh tại nhiều trường ĐH của Mỹ. “Dù cuốn sách đến tháng 7 này mới được xuất bản, nhưng sự xuất hiện của cuốn sách trên tờ The New York Times là một niềm khích lệ không chỉ cho bản thân tôi, mà còn cho nền văn học Việt bay xa hơn trên văn đàn quốc tế”, ông chia sẻ. Cuốn sách này gồm 272 trang, có giá bán là 27 USD trên trang Amazon.

Được biết hiện tại GS Hà Mạnh Quân đang dịch và sẽ xuất bản tuyển tập 12 truyện ngắn của nhà văn Bảo Ninh, tác giả cuốn tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh. Ông Quân cho biết cảm thấy "nặng nợ" với văn học quê hương và mong muốn góp phần đưa văn học Việt phổ biến rộng hơn trên thế giới bằng cách duy nhất là dịch những tác phẩm hay ra tiếng Anh.

Cuốn sách của GS Hà Mạnh Quân được giới thiệu trên The New York Times

Ông Hà Mạnh Quân sinh năm 1979 tại Đà Lạt và được ĐH Montana (Mỹ) phong hàm giáo sư ở tuổi 40. Ông có cả hai quốc tịch Việt Nam và Mỹ, hiện tại đang giữ chức Phó trưởng khoa Ngữ văn Anh tại ĐH Montana. Mặc dù chuyên ngành chính là văn học Mỹ, nhưng ông rất đam mê dịch thuật và đưa văn học Việt Nam vào giảng dạy cho sinh viên. Dù đã định cư ở Mỹ 20 năm, GS Quân lại muốn quay trở về Việt Nam theo chương trình Fulbright của Bộ Ngoại giao Mỹ để giảng dạy tại Việt Nam nhằm giúp đỡ sinh viên và giảng viên trong nước hiểu thêm về văn học và văn hóa Mỹ, cũng như hỗ trợ các kỹ năng cần thiết để xuất bản công trình khoa học bằng tiếng Anh trên các tạp chí quốc tế. Chương trình nhằm trao đổi học giả với các quốc gia trên toàn thế giới, nhằm thúc đẩy việc trao đổi văn hóa và học thuật quốc tế. Nếu hồ sơ của ông được chấp thuận, theo kế hoạch, ông sẽ giảng dạy ở Việt Nam trong năm học 2021 - 2022.

Ông chia sẻ: "Theo quan điểm cá nhân tôi, chương trình đào tạo bậc ĐH cho sinh viên chuyên Anh quá chú trọng vào phân tích ngôn ngữ, trong khi đó chính văn học là cái nôi phản ánh văn hóa, chính trị, hệ tư tưởng, triết lý sống của một dân tộc. Muốn hiểu văn hóa và con người Việt Nam, chúng ta phải đọc Truyện Kiều. Đó là lý do khi Tổng thống Obama thăm Việt Nam năm 2016, ông đã trích dẫn Truyện Kiều trong bài phát biểu của mình. Cũng vậy, muốn hiểu tư duy người Anh, người Mỹ, phải đọc văn học và lịch sử của nước họ. Tôi muốn chương trình đào tạo tại Việt Nam cải cách đôi chút để giúp sinh viên có cái nhìn toàn diện hơn khi học tiếng Anh".

Hồi tháng 1, Học viện Không quân Mỹ đã chọn GS Hà Mạnh Quân là 1 trong số 120 ứng viên trên toàn quốc làm giáo sư danh dự cho năm học sắp đến tại khoa ngữ văn Anh. Học viện Không quân là trường chuyên đào tạo phi công cho quân đội Mỹ và muốn mời GS Quân giảng dạy về văn học chiến tranh cho các sĩ quan không quân tương lai. Ông là người Việt đầu tiên giữ vai trò danh dự này tại học viện.