Vì sao lãi suất tiết kiệm tăng trở lại?

Xuất hiện mức tiết kiệm 9,5%/năm

Ngày 10.6 vừa qua, NCB tăng lãi suất (LS) huy động tiết kiệm tiền đồng 0,4% ở các kỳ hạn. LS tiết kiệm 1 tháng của nhà băng này lên 3,5%/năm; 3 tháng lên 3,8%/năm; 6 tháng lên 5,05%/năm; 9 tháng lên 5,25%/năm; 12 tháng 5,6%/năm; từ 18 - 60 tháng lên 6,1%/năm. Một số ngân hàng (NH) khác huy động LS trên 6%/năm là OCB, HDBank, OceanBank.

Ngọc Thắng

Ngày 11.6, NH TMCP Bản Việt (BVBank) tiếp tục nâng mạnh LS huy động cho hầu hết kỳ hạn từ 0,3 - 0,75%/năm. Trước đó, NH này đã điều chỉnh tăng LS huy động trong tháng 5. LS huy động 1 tháng lên 3,4%/năm; 3 tháng lên 3,5%/năm; 6 tháng lên 4,9%/năm; các kỳ hạn dài có mức tăng cao hơn như 12 tháng tăng 0,75%, lên 5,6%/năm; LS cao nhất thuộc kỳ hạn 18 - 24 tháng ở 5,8%/năm.

Tính từ đầu tháng 6 trở lại đây đã có 16 NH thương mại tăng LS tiết kiệm, trong đó có 2 NH điều chỉnh tăng 2 lần là GPBank và VIB. Mới nhất, VIB tăng LS 0,2% ở các kỳ hạn, lên 3% ở kỳ hạn 1 - 2 tháng; 3 - 5 tháng lên 3,3%; 6 - 8 tháng lên 4,4%...

Ngoài ra, một số NH khác còn áp dụng mức LS khá cao như tại HDBank ở kỳ hạn 12 tháng có mức 7,7%/năm khi gửi tối thiểu từ 500 tỉ đồng, kỳ hạn 13 tháng ở mức 8,1%/năm khi gửi trên 500 tỉ đồng. ABBank áp dụng mức LS tiền gửi đặc biệt cao nhất là 9,65%/năm đối với tiền gửi từ 1.500 tỉ đồng trở lên ở kỳ hạn 13 tháng. PVCombank cũng đang trả lãi lên tới 9,5%/năm, dành cho khách hàng gửi tiền kỳ hạn 12 - 13 tháng, số tiền gửi tối thiểu 2.000 tỉ đồng. DongABank áp dụng mức LS 7,5%/năm cho khoản tiền gửi từ 200 tỉ đồng, kỳ hạn 13 tháng.

Trước đó, mặt bằng LS tiết kiệm ở mức thấp khiến nguồn tiền gửi vào NH sụt giảm, trong khi tăng trưởng tín dụng gần đây đã khởi sắc trở lại. Theo dữ liệu từ NHNN, tiền gửi của các tổ chức kinh tế vào hệ thống NH giảm 4,66%, xuống còn 6,523 triệu tỉ đồng; cá nhân tăng nhẹ 1,6%, lên 6,637 triệu tỉ đồng.

Trong khi đó, tín dụng có dấu hiệu khởi sắc trở lại và đang hướng đến mục tiêu tăng trưởng mạnh trong quý 2. Cụ thể, tính đến ngày 20.5, tín dụng tăng 2,41% so với đầu năm, xấp xỉ số tuyệt đối là 327.000 tỉ đồng. So với mức tăng trưởng 1,34% đạt được vào cuối quý 1, có thể thấy gần 2 tháng qua tín dụng tăng thêm khoảng 1,1%, tương đương với gần 145.200 tỉ đồng.

Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc NHNN chi nhánh TP.HCM, cho biết tín dụng trên địa bàn TP.HCM đến cuối tháng 5 đạt 3,61 triệu tỉ đồng, tăng 0,61% so với tháng trước; tăng 1,93% so với cuối năm 2023; và tăng 9,83% so với cùng kỳ. Mặc dù tốc độ tăng trưởng không cao, song tín dụng đã duy trì tốc độ tăng trưởng dương liên tục từ tháng 2 đến nay, với xu hướng tháng sau tăng cao hơn tháng trước. Đây là kết quả quan trọng trong bối cảnh khả năng hấp thụ vốn trong nền kinh tế còn thấp. Xu hướng này sẽ là cơ sở quan trọng để tín dụng tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng trong thời gian tới, khi hoạt động kinh tế thường vận hành và tăng trưởng tốt trong 6 tháng cuối năm. Do đó, các NH cũng tăng cường huy động vốn đáp ứng cho nhu cầu tăng trưởng tín dụng.

Lãi suất tăng đáp ứng tăng trưởng tín dụng, kiểm soát tỷ giá

Chuyên gia tài chính - TS Nguyễn Trí Hiếu nhận định: Tăng trưởng tín dụng gần đây khởi sắc trở lại, các NH cho vay nhiều hơn nên cần nguồn tiền. Thêm vào đó, trong thời gian qua, mặt bằng LS thấp nên các kênh đầu tư như chứng khoán, vàng đã hút một lượng tiền nhàn rỗi trên thị trường. Do đó, các NH buộc phải tăng LS để giữ chân khách hàng gửi tiết kiệm. Một lý do khác là nền kinh tế hiện khởi sắc nên các NH cũng cần chuẩn bị nguồn vốn cho thúc đẩy tăng trưởng tín dụng vào thời điểm cuối năm. Trên thị trường liên NH, LS vừa qua tăng phản ánh thanh khoản thắt chặt hơn trong hệ thống, sau khi NHNN chủ động rút bớt cung tiền nhằm hạn chế biến động trên thị trường ngoại tệ. Trong khi đó, các NH quy mô vừa và nhỏ phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn vốn liên NH đảm bảo thanh khoản. Để giảm bớt rủi ro, một vài NH gần như đồng loạt tăng LS gửi tiết kiệm nhằm huy động nguồn tiền dự phòng cho hiện tại và tương lai.

Ở một góc độ khác, TS Lê Đạt Chí, Trưởng khoa Tài chính Đại học Kinh tế TP.HCM, cho rằng LS tiết kiệm hiện nay tăng đến từ áp lực tỷ giá USD. Cuối tuần qua, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cắt giảm lãi suất nên dự báo Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) sẽ trì hoãn kế hoạch giảm LS. Việc USD tăng gây bất lợi cho tỷ giá VNĐ, để giảm áp lực lên tỷ giá thì cần phải tăng lãi suất.

"LS tăng để các doanh nghiệp không nắm giữ ngoại tệ mà bán ngoại tệ cho các NH, lượng tiền nhàn rỗi trong dân không chuyển kênh đầu cơ sang ngoại tệ chứ LS tăng không đến từ tăng trưởng tín dụng", ông Chí nhận định.

Dù vậy, theo ông Lê Đạt Chí, LS huy động tăng gần đây chưa tác động đến LS cho vay vì danh mục cho vay sẽ được cơ cấu lại rủi ro. Các NH có thể giảm biên lãi ròng (NIM), cũng có thể giảm chi phí vận hành, có thể dựa vào lượng tín dụng chứ không phải cứ tăng tiết kiệm là tăng LS cho vay.

"LS tiết kiệm tăng đến đâu tùy thuộc vào hành động của NHNN. Mỗi một hành động của nhà điều hành sẽ dẫn đến những dự báo khác nhau. Vừa qua, Chính phủ yêu cầu NHNN giảm lãi suất cho vay thêm 1 - 2%/năm nên để làm được điều này NHNN thực hiện bán USD, còn không nên chấp nhận giá USD tăng và không gây ra kỳ vọng lạm phát", ông Chí nói.

Trước đó, NHNN yêu cầu các NH tiếp tục giảm LS cho vay thêm 1 - 2% theo định hướng của Chính phủ, triển khai các giải pháp tăng trưởng tín dụng và phấn đấu tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đến hết quý 2/2024 ở mức 5 - 6%. Như vậy, áp lực tăng trưởng tín dụng trong quý 2 gấp đôi so với con số thực hiện dẫn kéo theo nhu cầu vốn tăng.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng LS tiết kiệm tăng lên tất nhiên sẽ tác động đến LS cho vay đi lên. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng tín dụng hiện mới khởi sắc trở lại nên LS cho vay khó có thể điều chỉnh trong thời điểm này. Bởi LS cho vay thấp và ổn định mới có thể thúc đẩy tăng trưởng tín dụng vào giai đoạn cuối năm. Để đạt được mục tiêu giảm LS cho vay thêm 1 - 2%/năm, NHNN sẽ thực hiện hỗ trợ các NH, đẩy một lượng tiền lớn trên thị trường nhằm giữ mặt bằng LS thấp. Nếu làm điều này thì cần lưu ý tác động đến lạm phát.