Vì sao UAV Ukraine ngày càng kém hiệu quả trước phòng không Nga?

Máy bay không người lái nổi lên như loại vũ khí đem lại thắng lợi bất ngờ cho Ukraine trước Nga trong những ngày đầu chiến dịch quân sự đặc biệt.

Lực lượng máy bay không người lái đặc biệt của Ukraine, từ các loại UAV cỡ nhỏ đến những chiếc Bayraktar TB2 nổi tiếng do Thổ Nhĩ Kỳ thiết kế, đã góp công phá hủy xe tăng và xe bọc thép của Nga.

Tuy nhiên, Business Insider dẫn lời nhiều chuyên gia cho hay hiện UAV Ukraine ngày càng kém hiệu quả vì Nga đã cải tiến hệ thống phòng thủ, và hiện đang bắn rơi và gây nhiễu nhiều UAV của Ukraine.

Chuyên gia về các hệ thống quân sự không người lái và robot tại Trung tâm Phân tích Hải quân Samuel Bendett nhận định: "Điều đang xảy ra hiện nay là tác chiến điện tử và hệ thống phòng không của Nga đã được tổ chức và chiến đấu tốt hơn so với những tháng trước đó trong cuộc chiến".

Theo ông Bendett, Nga đang dùng radar cảnh báo sớm để xác định UAV, ngoài ra Nga còn sử dụng hệ thống tác chiến điện tử để gây nhiễu và gián đoạn liên lạc của UAV. Họ cũng bắn hạ UAV bằng súng máy và các hệ thống phòng không, như hệ thống tên lửa Tor.

Gần đây, Bộ Quốc phòng Nga công bố video mà họ nói là hệ thống tác chiến điện tử Krasukha-S4 hạ một UAV của Ukraine. Theo ông Mark Cancian, nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS, Mỹ), sở dĩ Ukraine trước đây sử dụng máy bay không người lái hiệu quả như vậy là do Nga chưa tổ chức hệ thống phòng thủ của mình.

Ông nói: "Máy bay không người lái có thể đóng vai trò như vậy vì Nga chậm thiết lập hệ thống phòng không. Họ chậm thiết lập hoạt động vũ khí tổng hợp (thiết giáp, bộ binh, pháo binh, trinh sát, công binh, phòng không) mà lý thuyết tác chiến của họ yêu cầu".

Nga đã tổ chức và bố trí tốt hơn hệ thống phòng không trên bộ của mình ở khu vực Donbass, trọng tâm chiến sự trong những tháng vừa qua.

Chuyên gia Bendett dự đoán quân đội Nga sẽ tìm cách tổ chức tốt hơn và tiếp tục đẩy mạnh cuộc tấn công trong vài tuần tới. Ông nói: "Họ đang cố gắng gài bẫy Ukraine tại các khu vực xung quanh một số thành phố và thị trấn nhất định, nói chung chỉ đơn giản là cố gắng tiến lên và nghiền nát hệ thống phòng thủ của Ukraine. UAV đang đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp khả năng tình báo, giám sát, trinh sát cho Nga để họ có thể tiến hành các cuộc tấn công từ mặt đất và trên không".

Trong khi đó, phía Ukraine đang hạn chế sử dụng UAV vì quân đội Nga dễ tiêu diệt chúng hơn và việc mất UAV có thể rất tốn kém. Trong khi các loại UAV sử dụng một lần như Switchblade và Phoenix Ghost có giá vài nghìn USD mỗi chiếc, thì máy bay không người lái TB2 có thể có giá 1-2 triệu USD mỗi chiếc.

Ukraine đã nhận khoảng 50 UAV TB2 từ công ty vũ khí Baykar của Thổ Nhĩ Kỳ kể từ khi xung đột nổ ra hồi cuối tháng 2. Dù vô cùng hiệu quả trong những ngày đầu chiến sự, UAV TB2 nay đã bắt đầu bị Nga bắn hạ, và quân đội Ukraine đang hạn chế sử dụng chúng.

Gần đây có thông tin cho rằng Mỹ có kế hoạch bán máy bay không người lái vũ trang General Atomics MQ-1C Grey Eagle do Mỹ sản xuất cho Ukraine. Loại UAV này có năng lực mạnh hơn TB2.

Tuy nhiên, hai phi công giấu tên của Lực lượng Không quân Ukraine nói với The War Zone rằng họ không ủng hộ mua loại UAV này do mức giá quá đắt - lên đến 10 triệu USD mỗi chiếc - trong khi chúng có khả năng bị bắn hạ trong nhiệm vụ đầu tiên.

Theo chuyên gia Cancian, hệ thống phòng không của Nga gần như hoàn toàn ở tầm ngắn, các tên lửa và máy bay không người lái tầm trung đặc biệt dễ bị tổn thương vì chúng bay thấp và chậm. Thay vào đó, quân đội Ukraine kêu gọi phương Tây viện trợ máy bay chiến đấu hiện đại.

Ngoài ra, chuyên gia Bendett nói thêm khi máy bay không người lái của Ukraine đang trở nên kém hiệu quả hơn trong giai đoạn mới của cuộc chiến, Nga cũng đang cho bay nhiều UAV hơn, đặc biệt là cho các nhiệm vụ tình báo, giám sát và trinh sát.

Ukraine thiếu vũ khí để bắn hạ chúng, và một binh sĩ đã nói với The Sunday Times: "Chúng tôi không thể nhìn thấy máy bay không người lái của Nga, nhưng chúng có thể nhìn thấy chúng tôi. Điều duy nhất chúng tôi có thể làm là ẩn nấp".