Vì sao Việt Nam chỉ bán được 1 con tôm trong khi Ecuador bán tới 3 con?

28/08/2022 14:10 GMT+7

Việt Nam đang đứng đầu thế giới trong lĩnh vực chế biến tôm giá trị gia tăng xuất khẩu. Đây là lợi thế cạnh tranh gần như duy nhất của sản phẩm tôm Việt Nam hiện nay. Nhưng nó cũng có thể dễ dàng mất đi nếu không được hỗ trợ từ khâu nuôi trồng.

Thế khó của tôm Việt Nam

Những năm gần đây, các nhà chế biến tôm Việt Nam tự hào về việc vượt qua Thái Lan để dẫn đầu trong lĩnh vực chế biến hàng giá trị gia tăng. Nhờ đó, giá thành sản phẩm và lợi nhuận luôn cao hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, lạm phát ở nhiều nước trên thế giới, giá xăng dầu và chi phí vận chuyển cao, sức tiêu dùng giảm mạnh… khiến sức tiêu thụ các sản phẩm tôm cao cấp của Việt Nam giảm mạnh đặc biệt ở các thị trường quan trọng như Mỹ, EU, Nhật Bản…

Việt Nam có thế mạnh chế biến hàng giá trị gia tăng, nhưng giá thành nuôi quá cao đang làm khó ngành tôm

Chí Nhân

TS Hồ Quốc Lực, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP thực phẩm Sao Ta (Fimex VN), nói: Mỹ là thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất thế giới. Sản phẩm của Việt Nam trong mấy năm gần đây phải cạnh tranh rất vất vả với hàng giá rẻ từ Ấn Độ và Indonesia mà nhất là Ecuador. Đặc biệt trong năm nay chi phí vận chuyển hàng từ Việt Nam sang Mỹ từ mức 4.000 - 5.000 USD/container (40 feet) tăng thêm 4 - 5 lần. Trong khi đó, Ecuador với lợi thế gần Mỹ, lợi thế cạnh tranh hơn. Thời buổi khó khăn, hàng giá rẻ lại càng dễ bán hơn. Tại thị trường Mỹ, sản phẩm tôm Việt Nam phần lớn nằm ở phân khúc hàng giá trị gia tăng nên chỉ chiếm khoảng 10% thị phần; trong khi đó Ấn Độ và Indonesia chiếm khoảng 20% mỗi nước còn Ecuador chiếm tới 40%. Ecuador bán được 3 con thì Việt Nam chỉ bán được 1 con.

“Ecuador hưởng lợi bất ngờ trong bối cảnh khó khăn chung của ngành tôm toàn thế giới liên quan đến kinh tế suy thoái. Chính vì vậy, lúc này doanh nghiệp Việt Nam phải rất cân nhắc và cẩn thận trong việc lựa chọn thị trường mục tiêu. Phải tổ chức lại vùng nuôi theo các tiêu chuẩn cao của thị trường như ASC, BAP để trực tiếp đưa hàng lên kệ của các hệ thống phân phối lớn”, ông Lực nói.

Nguy cơ mất vị thế dẫn đầu

Ông Lê Văn Quang, Chủ tịch HĐQT Công ty CP tập đoàn thủy sản Minh Phú, người được xem là “vua tôm” Việt Nam, giải thích: Chi phí sản xuất tôm nguyên liệu của Việt Nam quá cao. So với Ấn Độ và Indonesia cao hơn khoảng 30%, so với Ecuador cao hơn từ 2,5 - 3 lần do sản xuất manh mún, tự phát và chạy theo các mô hình nuôi tôm công nghệ cao, khép kín… Bên cạnh đó là chi phí thức ăn, thuốc vừa phụ thuộc bên ngoài và không được kiểm soát tốt.

Ông Quang cho biết từng tham quan các trại nuôi ở Ecuador. Ở đó, muốn được cấp phép nuôi tôm phải có diện tích trên 50 ha. Nhưng không có mấy người nuôi với diện tích ấy cả, đa số lên đến cả ngàn thậm chí vài ngàn hecta. Họ tận dụng lợi thế về quy mô và tạo ra môi trường nuôi gần với tự nhiên nhất có thể.

Khi có lợi thế về lượng, các nước sẽ đầu tư máy móc công nghệ để đi vào chế biến sâu

Chí Nhân

Theo ông Quang, ở Việt Nam, mô hình kinh tế lý tưởng nhất là mô hình tôm lúa luân canh. Đây là mô hình tận dụng tối đa nguồn tài nguyên thiên nhiên đặc thù ở khu vực ven biển của ĐBSCL khi có một mùa nước mặn và một mùa nước ngọt. Mô hình này đã được chứng minh vừa phát huy hiệu quả kinh tế, giúp nông dân thoát nghèo. Tôi cũng đang phối hợp với các tỉnh ven biển để thực hiện quy hoạch lại vùng nuôi, tuy nhiên việc này cũng đang còn rất chậm."- ông Quang nói.

Cách đây khoảng hơn 10 năm, Thái Lan là nước dẫn đầu về ngành chế biến tôm giá trị gia tăng. Thời đó các doanh nghiệp Việt Nam chỉ mới bắt đầu làm hàng IQF (đông lạnh) nhưng vì giá thành nguyên liệu tăng dần, sản phẩm mất sức cạnh tranh nên buộc phải chuyển hướng làm hàng giá trị gia tăng để tăng sức cạnh tranh. Việt Nam đã nhanh chóng bắt kịp và vượt qua Thái Lan trong lĩnh vực này. Cũng như vậy, các nước họ cũng sẽ đầu tư máy móc công nghệ để đi vào chế biến sâu đặc biệt trong giai đoạn khó khăn về đầu ra như hiện nay. Có thể chỉ 5 - 10 năm nữa Việt Nam sẽ mất vị thế dẫn đầu trong chế biến tôm. “Để tránh sớm bị vượt mặt trong lĩnh vực này, Việt Nam cần đầu tư ngược lại vào khâu nuôi để giảm giá thành, duy trì sức cạnh tranh cao trên thị trường. Để làm được điều này, ngành tôm cần được quy hoạch bài bản, quy mô lớn”, ông Quang nêu giải pháp.

Top

Bạn không thể gửi bình luận liên tục. Xin hãy đợi
60 giây nữa.