Viêm mũi và tiêm chủng phòng ngừa bệnh hô hấp ở trẻ em

Mới đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) tiếp nhận điều trị bé T.M.N (4 tuổi, ngụ tại TPHCM). Bé N. được mẹ đưa đến bệnh viện trong tình trạng ho dữ dội đến mức không nằm được. 

Cách đây 5 tháng, bé N. xuất hiện một đợt ho nhẹ nhưng sau khi uống thuốc thì khỏi. Cho đến hơn 1 tuần nay, bé tái ho, có những cơn khó thở nhưng uống thuốc vẫn không cải thiện nên được mẹ đưa đến bệnh viện. Tại phòng khám nhi, bác sĩ chẩn đoán bé N. bị viêm phổi kèm hen. Vì vậy bé phải nhập viện điều trị.

Chiếc mũi  - hàng rào che chắn quan trọng

Theo BS CKII Đặng Thị Kim Huyên, Khoa Thăm dò chức năng hô hấp, BV ĐHYD TP.HCM, cấu tạo mũi người vô cùng phức tạp, bao gồm rất nhiều bộ phận nhỏ như xương, mô, mạch máu và dây thần kinh. Theo đó, từng bộ phận tương ứng sẽ đảm nhận các chức năng sinh lý khác nhau. Vì cấu trúc mũi liên quan đến đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới nên tất cả những gì chúng ta hít vào trong mũi, những gì đi ngang qua mũi đều đi vào hệ hô hấp và toàn bộ cơ thể.

BVCC

Khi mũi bị sưng viêm, trẻ phải thở bằng miệng. Các chức năng của mũi như làm ẩm, làm ấm không khí, lọc không khí vốn bảo vệ cơ thể nay vì thế giảm xuống. Chiếc mũi như hàng rào che chắn nên khi mũi bị đau, viêm thì các phân tử lạ, các chất gây kích ứng, các loại siêu vi gây hại cho cơ thể vì thế cũng dễ dàng xâm nhập nhanh chóng tấn công vào bên trong cơ thể. Khi đó vùng mũi và hầu họng bị kích ứng cũng sản sinh ra các chất gây viêm và tạo những phản xạ dẫn truyền các chất này ra vùng xung quanh có thể khiến amidan 2 bên hầu họng cũng như vùng sùi vòm hầu ở phía sau khoang mũi (còn gọi là VA) bị sưng to và khi chất gây viêm lan xuống đường hô hấp dưới gây viêm thanh quản, phế quản, hen, phổi.

Trong trường hợp trẻ tiếp xúc với giọt bắn, chất gây lây nhiễm hoặc các loại siêu vi (virus) như virus cúm, vi khuẩn như phế cầu, ho gà... khả năng mắc bệnh viêm mũi, viêm họng, viêm mũi xoang là rất cao. Ngoài ra, việc gặp khó khăn trong quá trình hít thở có thể dẫn đến hội chứng ngưng thở khi ngủ, gây biến chứng thậm chí là bệnh tim mạch và hen suyễn ở trẻ.

Trong những nguyên nhân gây ra bệnh lý hô hấp, gần 80% trường hợp do siêu vi gây ra, nổi bật là cúm; 20% còn lại do vi trùng gây ra, nổi bật là phế cầu, liên cầu, Haemophilus influenzae. Đây đều là những tác nhân gây ra biến chứng trầm trọng và khó khăn trong điều trị.

May mắn rằng hiện nay đã có nhiều loại vắc xin giúp ngăn ngừa virus cúm, vi khuẩn phế cầu gây viêm phổi, viêm tai giữa và nhiễm trùng huyết... Vì vậy, biện pháp phòng ngừa bệnh lý hô hấp tốt nhất mà phụ huynh có thể làm cho con hiện nay chính là đưa trẻ đi tiêm vắc xin đúng lịch, đủ liều theo hướng dẫn của bác sĩ. Ngoài ra, trong sinh hoạt hằng ngày, bố mẹ cần hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đeo khẩu trang khi ra ngoài và đến nơi đông người, bổ sung dinh dưỡng hợp lý giúp xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Vai trò của tiêm chủng với bệnh đường hô hấp ở trẻ em

TS-BS Nguyễn Huy Luân, Trưởng đơn vị tiêm chủng BV ĐHYD TP.HCM, cho biết: "Tiêm chủng đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh hô hấp thường gặp ở trẻ, bao gồm bệnh do virus và vi khuẩn. Việc tiêm chủng sớm và đúng lịch trình giúp cơ thể trẻ phát triển khả năng miễn dịch một cách tốt nhất trước khi tiếp xúc với các loại virus, vi khuẩn gây bệnh, đồng thời bảo vệ trẻ khỏi các biến chứng nguy hiểm của bệnh và ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng".

Tùy thuộc vào các thời điểm sẽ có thời gian tiêm ngừa khác nhau. Cụ thể với bệnh lý hô hấp, việc tiêm ngừa thường bắt đầu từ khi trẻ còn rất nhỏ, thời điểm mới sinh trẻ đã được tiêm ngừa phòng bệnh lao. 

Khi trẻ được 6 tuần tuổi trở lên, sẽ được tiêm ngừa phòng vi khuẩn Hib, phế cầu, ho gà, lịch tiêm 3 lần và nhắc lại vào năm thứ 2. Lịch tiêm ngừa virus cúm dành cho trẻ 6 tháng tuổi trở lên là tiêm 2 liều, mỗi liều cách 1-2 tháng và tiêm nhắc lại mỗi năm...