Di tích Vòng Thành Đá Trắng thuộc địa phận ấp Gò Cát (xã Phước Thuận), nằm trên một gò cát lớn dạng gần tròn, có địa hình thoải dốc thấp dần về phía nam và liền kề với quốc lộ 55.
 |
Tường thành làm bằng đá ong |
nguyễn long |
Từ tháng 12.2021 đến tháng 4.2022, công tác điều tra tổng thể, thám sát, khai quật khảo cổ học được thực hiện tại di tích nhằm làm rõ hiện trạng, đặc điểm cấu trúc và tính chất, giá trị của Vòng Thành Đá Trắng.
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Mạnh, Phó giám đốc Trung tâm khảo cổ học (Viện khảo cổ học vùng Nam Bộ) cho biết, tính đến nay lực lượng chức năng đã triển khai và hoàn thành công tác xử lý 66 hố thăm dò và 13 hố khai quật với tổng diện tích gần 800 m2.
 |
Hố rác trong thành được khai quật, phát hiện nhiều mảnh gốm sứ vỡ, trong đó có cả vỏ hàu |
nguyễn long |
Trong đó, tổng diện tích các hố khai quật thăm dò hơn 300 m2 và diện tích của 13 hố khai quật gần 500 m2, được mở tập trung trong không gian vòng tường thành bằng đá ong và khu vực liền kề bên ngoài nhằm làm rõ đặc điểm cấu trúc địa tầng, đặc điểm cấu trúc của các cạnh tường bằng đá ong và các loại hình di tích tại đây.
Các nhà khảo cổ tìm phát hiện trong không gian di tích Vòng Thành Đá Trắng có các loại hình di tích khác nhau, như bếp sinh hoạt, hố rác, tường thành xây bằng đá ong, vòng hào, công trình có cột cao. Các di vật gồm chủ yếu là các loại vật dụng sinh hoạt cùng số ít dụng cụ lao động, gồm các loại chất liệu đá, kim loại, đất nung và đồ gốm (sành - sứ).
 |
Một góc tường thành còn nguyên vẹn |
nguyễn long |
Các nhà khảo cổ tìm thấy 14.965 mảnh vỡ chủ yếu là gốm Gò Sành (Champa). Đồ sành được dùng làm các loại vò, chum, chóe, có đế bằng, phần thân dưới xuống đế để mộc, một số ít được phủ men gần kín (không phủ men kín xuống đến đế).
Đồ bán sứ có 3.355 mảnh, loại hình phổ biến là các loại hình tô, bát, âu, liễn, đĩa… có lớp men màu xám ghi, xám xanh rêu và số ít màu vàng nhạt, đặc trưng của đồ gốm Champa (gốm Gò Sành).
 |
Bát sứ bị vỡ được cho là xuất xứ từ gốm Champa |
nguyễn long |
Ngoài ra còn tìm thấy một số ít mảnh vật dụng bán sứ có xuất xứ từ miền Bắc Việt Nam thời Lê sơ (gốm Chu Đậu) và Thái Lan thời kỳ Sukhothai (gốm Sawankhalok).
Về đồ sứ thống kê được 526 mảnh, chủ yếu là đồ sứ hoa lam cùng số lượng rất ít đồ sứ men ngọc, sứ vẽ nhiều màu, chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Hoa (thời Minh).
Đồ sứ có các loại sứ men ngọc từ lò Longquan, sứ hoa lam Trương Châu (Phúc Kiến) hay các loại đồ sứ có xương xám, vẽ hoa lam sậm màu có lẽ từ phía nam Trung Hoa.
Đất nung được tìm thấy 631 mảnh, là mảnh vỡ của các loại vật dụng sinh hoạt trong đun nấu (nồi, chõ...). Đây là dòng gốm bản địa với kiểu dáng thân tròn dẹt, miệng loe xiên hoặc loe cong, bờ vai rộng có trang trí đồ án hình sóng nước hay hình cánh cung nhỏ tạo bởi những ấn nhỏ hình vòng tròn.
 |
Các bình gốm bị vỡ |
nguyễn long |
Ngoài ra, các nhà khảo cổ phát hiện nhóm mảnh vỡ ở phần đáy của loại bình gốm mịn có đặc điểm tương tự với đồ gốm trong các di tích thuộc giai đoạn Óc Eo muộn ở đồng bằng sông Cửu Long.
Các nhà khảo cổ xác định di tích này có cấu trúc gồm vòng thành hình vuông xây bằng đá ong được bao bọc bằng đường hào có dạng gần hình chữ nhật, quy mô tổng thể của di tích rộng hơn 10 ha với vòng hào có dạng hình chữ nhật (dài đến 410 m và rộng khoảng 265 m) bao quanh một vòng tường thành bằng đá ong rộng đến khoảng 4,2 ha (các cạnh rộng từ 208 - 215 m).
Trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Nam Bộ có nhiều di tích thành cổ gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển vùng đất như thành Gia Định (TP.HCM), TP.Biên Hòa (Đồng Nai), Lũy Phước Tứ (Bà Rịa - Vũng Tàu), Bảo Tiền, Bảo Hậu (Đồng Tháp)…
Tuy nhiên, cho đến hiện nay chỉ có Vòng Thành Đá Trắng (H.Xuyên Mộc, Bà Rịa - Vũng Tàu) là di tích thành cổ ở Nam Bộ duy nhất còn hiện hữu trên thực địa với cấu trúc thành xây bằng đá ong có hào bao quanh.
 |
Thành cổ này được xem là thành cổ duy nhất còn hiện hữu ở Nam bộ |
nguyễn long |
Các nhà khảo cổ đề nghị cần có biện pháp bảo vệ khẩn cấp Vòng Thành Đá Trắng vì khu đất đang bị người dân làm các công trình gây ảnh hưởng đến di tích.
Bình luận (0)