Vụ biển thủ nghìn tỉ của Chủ tịch Xuyên Việt Oil

Vụ án này bắt nguồn từ đơn tố giác của nguyên nhân viên Công ty TNHH thương mại vận tải và du lịch Xuyên Việt Oil (viết tắt là Xuyên Việt Oil) gửi Cơ quan An ninh điều tra (A09) Bộ Công an ngày 21.8.2023. Người viết đơn tố giác việc bà Mai Thị Hồng Hạnh, Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐTV Xuyên Việt Oil, đã dùng nhiều thủ đoạn để chiếm đoạt, sử dụng trái phép tài sản của cơ quan, nhà nước và lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt 214 tỉ tiền Quỹ bình ổn giá xăng dầu (Quỹ BOG) cùng 1.246 tỉ đồng tiền thuế bảo vệ môi trường.

Sau 1 năm điều tra, ngày 27.8 vừa qua, A09 đã ban hành kết luận, đề nghị truy tố 15 bị can ở 4 nhóm tội danh. Trong đó bà Hạnh bị đề nghị truy tố về 2 tội "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí" và "đưa hối lộ".

Gây thất thoát 1.463 tỉ đồng

Theo kết luận điều tra, Xuyên Việt Oil tiền thân là Công ty TNHH Xuyên Việt, được thành lập vào tháng 5.2005. Năm 2015, bà Hạnh mua lại cổ phần và đổi tên thành Xuyên Việt Oil. Vốn điều lệ năm 2015 của doanh nghiệp (DN) này là 50 tỉ đồng, đến năm 2021 tăng lên 3.000 tỉ đồng. Bà Hạnh nắm giữ 98% vốn góp, là người đại diện pháp luật, Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐTV; bà Mai Thị Ngọc Trinh (em ruột bà Hạnh) nắm giữ 2% vốn góp, song thực tế bà Hạnh là chủ sở hữu duy nhất và có toàn quyền quyết định, định đoạt tài sản, tài chính và mọi hoạt động kinh doanh của DN.

Ngày 22.8.2016, Xuyên Việt Oil được Bộ Công thương cấp giấy phép kinh doanh xuất - nhập khẩu xăng dầu trong thời hạn 5 năm, từ đó, DN này trở thành thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu. Sau khi được làm thương nhân đầu mối, lợi dụng việc nhà nước giao thu hộ tiền Quỹ BOG và quản lý, sử dụng quỹ này tại công ty, bà Hạnh đã làm trái quy định, chỉ đạo cấp dưới lập khống 81 báo cáo tài chính để đối phó hoạt động thanh tra, giám sát của Bộ Tài chính, Bộ Công thương; chỉ đạo cấp dưới chuyển tiền từ tài khoản của công ty vào tài khoản của mình để dùng vào mục đích cá nhân.

Tháng 5.2023, Xuyên Việt Oil gửi công văn báo cáo số dư Quỹ BOG tính đến ngày 31.5.2023 là 219 tỉ đồng, song tổng số dư thực tế trong 3 tài khoản Quỹ BOG chỉ có hơn 2 triệu đồng. Ngày 11.8.2023, Bộ Công thương ra quyết định thu hồi giấy phép kinh doanh của Xuyên Việt Oil và yêu cầu bà Hạnh có trách nhiệm chuyển nộp ngay toàn bộ số tiền Quỹ BOG tại DN này vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên bà Hạnh đã dùng tiền mua bất động sản, cho bạn bè vay, chi tiêu cá nhân, chi hối lộ… nên không còn khả năng hoàn trả.

Kết luận điều tra thể hiện thuế bảo vệ môi trường không phải tiền từ vốn, tài sản hay lợi nhuận kinh doanh của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu, các thương nhân này chỉ giúp nhà nước thu hộ từ người tiêu dùng và có trách nhiệm quản lý, nộp thay người tiêu dùng vào ngân sách nhà nước.

Từ tháng 10.2021 - 7.2022, Xuyên Việt Oil đã thu hộ nhà nước 1.244 tỉ đồng thuế bảo vệ môi trường nhưng bà Hạnh đã không nộp vào ngân sách theo quy định. Cũng trong khoảng thời gian này, bà Hạnh đã chuyển từ tài khoản của Xuyên Việt Oil sang tài khoản cá nhân với tổng số tiền 12.625 tỉ đồng để dùng vào các mục đích của bản thân.

Tháng 9.2023, Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam xác định công ty của bà Hạnh đang dư nợ xấu là 6.178 tỉ đồng. Ngoài ra, DN này còn nợ 219 tỉ đồng Quỹ BOG. Tuy nhiên, trong 17 tài khoản ngân hàng của bà Hạnh và 19 tài khoản của Xuyên Việt Oil tại 5 ngân hàng chỉ còn hơn 4 tỉ đồng và 244 USD nên bà Hạnh không còn khả năng nộp tiền thuế đã thu hộ vào ngân sách. A09 đã phong tỏa 3,3 tỉ đồng, 44 USD trong các tài khoản của bà Hạnh và 659 triệu đồng, 200 USD trong các tài khoản của Xuyên Việt Oil. Do đó, A09 có đủ căn cứ xác định số tiền thuế mà bà Hạnh thu hộ đã bị chuyển khỏi tài khoản của Xuyên Việt Oil để hình thành tài sản đứng tên bà Hạnh, hoặc được bà Hạnh dùng mua bất động sản để đầu tư, cho bạn bè vay, đưa hối lộ…

Nhiều lãnh đạo bộ, ngành, địa phương nhận hối lộ

Chính vì nợ đầm đìa, bà Hạnh phải tìm mọi cách để duy trì hoạt động kinh doanh của Xuyên Việt Oil, từ gian dối trong việc báo cáo cơ quan nhà nước cho đến đưa hối lộ để chậm nộp thuế, tăng hạn mức vay, xin cấp lại giấy phép kinh doanh… Kết luận điều tra thể hiện bà Hạnh đã trực tiếp và chỉ đạo thuộc cấp đưa hối lộ cho 8 người với tổng số tiền 1,265 triệu USD (tương đương hơn 29 tỉ đồng).

Trong số 8 bị can nhận hối lộ, có 4 người là lãnh đạo tại Bộ Công thương. Nhóm này đã nhận lợi ích vật chất từ bà Hạnh để giúp Xuyên Việt Oil 2 lần được cấp giấy phép kinh doanh. Cụ thể, vào năm 2016, bà Hạnh gặp ông Nguyễn Lộc An, Vụ phó Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương) để đề nghị xin cấp giấy phép kinh doanh lần đầu và được ông An bỏ qua các thiếu sót, qua đó ông An 4 lần nhận tổng số 400 triệu đồng và quà là chiếc đồng hồ Patek Philippe từ bà Hạnh. Chiếc đồng hồ này ông An bán được 23.000 USD.

Đến tháng 6.2021, giấy phép kinh doanh của Xuyên Việt Oil sắp hết hạn, bà Hạnh biết công ty mình không đủ điều kiện nên gọi điện nhờ ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công thương giúp đỡ. Cũng tương tự lần cấp giấy phép trước, thời điểm này ông Hoàng Anh Tuấn, làm Vụ phó Vụ Thị trường trong nước, đã bàn bạc với ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước sau đó lập đoàn kiểm tra Xuyên Việt Oil. Trong lần kiểm tra này, ông Tuấn tiếp tục phớt lờ các thiếu sót, sai phạm tại Xuyên Việt Oil rồi đề xuất để ông Hải ký ban hành giấy phép.

A09 cáo buộc ông Tuấn nhận hối lộ 145.000 USD, ông Đông nhận hối lộ 120.000 USD và ông Hải nhận 50.000 USD, dù chính là người ký ban hành 2 giấy phép kinh doanh cho Xuyên Việt Oil.

Đối với ông Đặng Công Khôi, cựu Cục phó Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), A09 xác định bị can này biết rõ các sai phạm trong việc quản lý Quỹ BOG tại Xuyên Việt Oil song do được bà Hạnh chi tiền hối lộ 20.000 USD nên đã làm ngơ, dẫn đến tài sản của nhà nước bị thất thoát.

Ông Phan Kiến Anh, cựu Giám đốc Chi nhánh phân phối sản phẩm lọc dầu Nghi Sơn, đã 6 lần nhận tổng cộng 140.000 USD của bà Hạnh để tạo điều kiện cho Xuyên Việt Oil mua hàng của chi nhánh trong lúc thị trường khan hiếm và được áp dụng chính sách mua hàng thuận lợi.

Còn với ông Lê Duy Minh, cựu Cục trưởng Cục Thuế TP.HCM, A09 cáo buộc bị can này đã tạo điều kiện cho Xuyên Việt Oil được chậm ban hành các quyết định cưỡng chế tiền nợ thuế và không công bố thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, từ đó 5 lần nhận hối lộ của bà Hạnh với tổng số tiền 190.000 USD và 500 triệu đồng.

Trong vụ án, bị can Lê Đức Thọ, cựu Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, là người hưởng nhiều lợi ích vật chất nhất từ Xuyên Việt Oil khi đã nhận hối lộ 600.000 USD và nhiều quà tặng đắt đỏ. Cụ thể, trong việc xin cho Xuyên Việt Oil vay vốn ngân hàng và xin cấp giới hạn tín dụng, kéo dài thời gian duy trì giới hạn tín dụng, từ năm 2019 - 2020, ông Thọ đã 2 lần nhận hối lộ 600.000 USD của bà Hồng.

Đến năm 2021, sau khi được bổ nhiệm làm Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, ông Thọ đã lợi dụng chức vụ để chỉ đạo tạo điều kiện cho Xuyên Việt Oil và được bà Hạnh tặng nhiều món quà có giá trị lớn. Trong đó, lần thứ nhất vào đầu năm 2022, bà Hạnh tặng ông Thọ 1 bộ gậy golf trị giá 1,1 tỉ đồng và 1 đồng hồ Patek Philippe Plus trị giá 421.000 USD (gần 10 tỉ đồng). Lần hai, ngày 28.3.2022, bà Hạnh đưa ông Thọ 200.000 USD. Lần ba vào tháng 5.2022, Hạnh mua tặng ông Thọ 1 xe ô tô Mercedes S450 Luxury trị giá 6,6 tỉ đồng.

Ngoài các món quà kể trên, trong thời gian giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, ông Thọ còn nhiều lần được tặng tiền, quà chúc mừng sinh nhật; chúc mừng ông Thọ làm Bí thư Tỉnh ủy; cảm ơn đã tư vấn trong việc quản trị hoạt động của Xuyên Việt Oil gồm 200.000 USD, 300 triệu đồng, 3 đồng hồ Patek Philippe tổng trị giá 355.000 USD.