Vùng đất may mắn Palenque

Nhờ những nét điêu khắc này, các nhà khoa học có thể giải mã và hiểu được về nền văn minh Maya, đặc biệt trong phần tính lịch của năm dựa vào con trăng và các vị thần mà người Maya tâm linh.

Dù được rừng xanh bao phủ, nhưng Palenque đã gây cảm giác bứt rứt khó chịu trong buổi sáng tinh mơ bằng luồng không khí có độ ẩm rất cao. Thuộc miền trung Mexico, những hạt cát Palenque như có linh hồn trong những ngày đầu hè khi chúng phà vào không gian một màn sương dày đặc do sự hoạt động bề mặt. Bầu trời ở Palenque không bao giờ trong xanh như các thành phố khác ở Mexico. Người Mexico gọi Palenque là vùng đất may mắn bởi người Tây Ban Nha đã bỏ rơi vùng đất không nhiều khoáng sản tài nguyên và sự lãng quên ấy đã giúp cụm đền thiêng nằm trong khu rừng già vẫn còn giữ nguyên cho đến hôm nay.

Hơn 2.000 năm trước, đế chế Maya bắt đầu trỗi dậy từ vùng đất Tikal thuộc Guatemala ngày nay. Trong thời kỳ đầu Maya, Palenque từng là một trong 5 kinh đô phồn thịnh bao quanh lấy thủ đô Tikal. Thuở hồng hoang, những người Maya chỉ sử dụng đá để xây dựng các ngôi đền thờ thần Mặt Trời và thần Mặt Trăng mà không sử dụng nét điêu khắc trên đá. Tikal mang nét đẹp thuở hoang sơ của người Maya với khoảng 5 ngôi đền còn nguyên hiện trạng lúc ban đầu. Thời kỳ sau Maya, thủ đô được dời về Chichen Itza và Palenque vẫn giữ vị trí quan trọng trong việc bảo vệ kinh đô. Những ngôi đền tại Palenque được xây dựng sau với những nét điêu khắc tuyệt đẹp trên đá. Khi khai phá vùng đất mới, tiếng tiêu vào những đêm sáng trăng của người Maya tắt lịm dần và hòa chung vào tiếng đàn guitar của người Tây Ban Nha để tạo thành âm nhạc của người Mexico ngày nay.

Tôi bắt chiếc xe buýt Colectivo (xe 16 chỗ) đến khu khảo cổ học Palenque, nằm cách nhà xe hãng ADO độ 10 km. Tôi là người mua vé tham quan đầu tiên và thong dong đi giữa những con đường phủ rợp bóng cây già. Đám lá xanh trong rừng vẫn còn ngái ngủ trong những giọt sương sớm và thỉnh thoảng trở mình khiến tôi nổi gai ốc, Một vài người đi trước còn bảo rằng: “Không chỉ có đền thờ Mặt Trời và Mặt Trăng hay những nơi tế lễ linh thiêng mà Palenque còn là nơi an giấc nghìn thu của 19 vị vua Maya từng ngự trị ở miền trung gió cát. Dường như họ vẫn còn giữa hơi thở rừng thiêng”.

Hơn 1.500 năm trôi qua, những mảng rêu xanh dày bám trên từng mảng tường đá còn lạnh hơi sương đã làm tôi cảm nhận mồn một sự huyền bí giữa rừng thiêng âm u. “Tất cả các lăng mộ ở Palenque không được phép cao to hơn những ngôi đền tổ tiên ở Tikal. Nếu phân loại, độ sầm uất của những ngôi đền ở Palenque chỉ thuộc dạng trung bình”, anh Juan, người hướng dẫn tốt bụng mở đầu câu chuyện như thế.

Giữa những tảng đá vôi màu xám chồng khít lên nhau, trông giống như kim tự tháp Ai Cập, tôi tưởng rằng không có lối vào, nhưng anh Juan đã chỉ lối để cả đoàn bước vào khám phá. Trong tâm linh của người Maya, các sự vật hiện hữu xung quanh cuộc sống đều là những vị thần linh và người Maya tin rằng Mặt Trời và Mặt Trăng là bố mẹ vĩ đại của mình. Kiến trúc hình chữ T bên trong lăng mộ diễn đạt hàm ý sự giao thoa giữa mặt trời và mặt trăng để hình thành nên sự sống cho các vị vua Maya.

Chúng tôi băng qua ngang cây cầu gỗ để đến ngôi đền thần Mặt Trời và Mặt Trăng, cũng là nơi tế lễ linh thiêng của người Maya khi xưa. Cả đoàn ồ lên ngơ ngác đến kinh ngạc hỏi rằng “Điều ấy thật không?” khi Anh Juan chia sẻ, trong vô số lễ hội dâng tế các vị thần diễn ra hàng năm thì tập tục lấy máu từ dương cụ của trai tân và máu từ âm vật của trinh nữ để tế lễ là quan trọng nhất. Người Maya cho rằng sự hòa giao của hai bộ phận ấy là sự tồn vong của giống loài.

Vì vậy, khi mùa vụ mới bắt đầu, sự hòa hợp giữa hai dòng máu từ những nơi ấy khi tưới vào cây sẽ giúp một mùa vụ bội thu. Mexico là quê hương của cây bắp và thần Bắp có vai trò quan trọng trong cuộc sống của người Maya mà đôi khi được hiểu là thần Lương thực. Các lễ tế còn lại chỉ dâng lên thần linh dòng máu tươi của những con thú vừa săn hay một loại cây lương thực hữu ích nào đó được người Maya tìm ra trong rừng sâu.

Trên các bậc thang đá khá cao của ngôi đền của vị đại đế Pakal là 19 ngôi lăng mộ đều có kiến trúc khác nhau, tượng trưng cho 19 vị thần từng bảo hộ hay đỡ đầu cho các vị vua.

Giữa khá nhiều mảng điêu khắc tuyệt đẹp được đưa về bảo tàng Palenque lưu giữ, tôi mải miết đi theo nét cũ đường xưa để hiểu phần nào về những huyền nhiệm, những linh thiêng của người Maya.