'Vương quốc' lác bên dòng Cổ Chiên

Những ngày cuối tháng 6, người dân xã Đức Mỹ vào mùa thu hoạch lác. Cánh đồng chuyên canh rộng hơn 530 ha trải dài theo dòng Cổ Chiên rộn rã tiếng nói, tiếng cười của hàng trăm con người đang tất bật thu hoạch, chẻ, phơi lác... Bà con phấn khởi vì vụ này lác đạt năng suất cao, lại được giá.

Làng nghề hiệu quả hàng đầu Năm 2009, Đức Mỹ cũng được công nhận là làng nghề dệt thảm, chiếu xuất khẩu và trở thành thành viên Hiệp hội Làng nghề VN. Những năm qua, làng nghề dệt thảm, chiếu xuất khẩu Đức Mỹ luôn đứng đầu các làng nghề khác trong tỉnh Trà Vinh về làm ăn hiệu quả. Bình quân mỗi lao động tận dụng thời gian nhàn rỗi để se lác, đan thảm, dệt chiếu, mỗi ngày có thu nhập từ  60.000 - 80.000 đồng.

Ông Kim Văn Tiền (ngụ ấp Đức Hiệp) cho biết: “Năng suất vụ này cao hơn vụ trước 100 - 150 kg/công, mỗi công ước đạt trên 1 tấn lác khô. Lác ở Đức Mỹ cọng dài, màu sắc đẹp và dẻo nên không chỉ các cơ sở thu mua tại địa phương mà thương lái từ nơi khác cũng tìm đến mua. Loại 1 giá 19.000 - 20.000 đồng/kg, loại 2 giá 14.000 - 15.000 đồng/kg, trừ chi phí cầm chắc lời 80 triệu đồng/ha. Ở đây chưa có cây trồng nào cho hiệu quả kinh tế cao hơn cây lác”.

Ông Nguyễn Văn Trọng (ngụ ấp Đức Mỹ A) cho biết trước đây 7 công ruộng của gia đình ông làm lúa vụ trúng vụ thất, cuộc sống rất bấp bênh. Sau đó ông quyết định chuyển qua trồng lác, giờ đây thu nhập cao hơn rất nhiều. “Mỗi công lác thu hoạch 1 - 1,5 tấn lác khô các loại, mỗi năm làm 2 - 3 vụ. Với giá lác khoảng 14.000 đồng/kg, vụ này tôi thu gần 100 triệu đồng”, ông Trọng phấn khởi.

Có được thành quả như hôm nay là nhờ chính quyền xã Đức Mỹ dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn khuyến khích người dân xóa bỏ cây lúa bấp bênh để thay thế bằng cây lác, vốn được xem là cây hoang dại. Ông Nguyễn Trung Giang, Phó chủ tịch UBND xã Đức Mỹ, kể mấy chục năm trời tìm nhiều phương cách cải tạo lại đất nông nghiệp để phát triển cây lúa nhưng vẫn không sao rửa hết được phèn, ngăn được mặn xâm nhập. Trồng lúa chưa có năm nào năng suất được 4 tấn/ha, cuộc sống của người dân cứ quẩn quanh cái vòng thiếu ăn, thiếu mặc, hàng trăm hộ nghèo phải xa quê đi làm thuê nơi khác. Năm 2006, khi nghề dệt thảm lác xuất khẩu ở tỉnh Vĩnh Long và một số nơi khác phát triển rầm rộ, nguồn nguyên liệu từ cây lác trên thị trường thiếu hụt nên Đảng ủy và UBND xã quyết định đề ra chủ trương chuyển đổi cây lúa sang trồng cây lác. “Ban đầu, xã vận động, khuyến khích vài chục hộ trồng thử vài chục héc ta. Thấy hiệu quả, người dân địa phương dần tự chuyển đổi sang trồng lác và đến giờ diện tích đã hơn 530 ha, cuộc sống người trồng lác ngày một sung túc”, ông Giang nói.

Nghề dệt chiếu lác Đức Mỹ đã được công nhận làng nghề truyền thống

Sau chuyển đổi, diện tích lác tại Đức Mỹ không ngừng tăng lên nhưng sản phẩm vẫn chỉ bán theo dạng nguyên liệu thô cho các cơ sở mua về làm hàng thủ công mỹ nghệ, dệt chiếu, dẫn đến hiệu quả kinh tế chưa thật sự cao. Bên cạnh đó, hầu hết nguồn tiêu thụ lác đều phụ thuộc vào thương lái, giá cả khá bấp bênh. Để tạo đầu ra cho cây lác, nhiều người ở Đức Mỹ bắt đầu tổ chức sản xuất theo hướng sử dụng nguyên liệu tại địa phương hợp tác với các đơn vị ngoài tỉnh làm hàng xuất khẩu hoặc tự tổ chức sản xuất. Đặc biệt, UBND xã Đức Mỹ khuyến khích người dân tham gia thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã để mở ra thêm nghề dệt thảm, chiếu lác xuất khẩu. Khi làm ăn hợp tác, người dân chủ động được đầu ra nguồn nguyên liệu, không lo ngại tư thương ép giá, tận dụng được thời gian nông nhàn dệt thảm, chiếu và se lác có thêm thu nhập.

Anh Trương Văn Sỹ, chủ cơ sở sản xuất chiếu cao cấp Khánh Vy (ấp Đức Mỹ, xã Đức Mỹ), cho biết khoảng 3 năm trước, thấy nguồn lác tại địa phương nhiều trong khi bà con phải bán nguyên liệu thô, một số hộ thì dệt chiếu thủ công nên anh quyết định đầu tư hơn 200 triệu đồng mua 10 máy dệt chiếu về tổ chức sản xuất. “Bây giờ, mỗi tháng tôi thu mua của bà con khoảng 3 tấn lác khô, sản xuất khoảng 1.000 chiếc chiếu bán 70.000 - 90.000 đồng/chiếc, qua đó tạo thêm việc làm cho 15 lao động địa phương”, anh Sỹ nói.

Xã Đức Mỹ hiện đã có 1.600 hộ tham gia vào làm ăn tập thể, gắn bó với nghề chẻ, phơi, se lác, dệt thảm, chiếu xuất khẩu. Một số hộ mạnh dạn đầu tư máy dệt thay cho khung dệt thủ công. Ông Nguyễn Trung Giang cho biết: “Nhờ cây lác mà thu nhập của người dân tăng lên đáng kể, góp phần xóa đói, giảm nghèo, giúp nhiều hộ có cuộc sống ấm no, sung túc. Do đó, địa phương tiếp tục khuyến khích người dân nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng tìm đầu ra để dễ dàng trong tiêu thụ cũng như đưa sản phẩm lác đi xa”.