Sóc Trăng và Bạc Liêu là những tỉnh có nền văn hóa cộng cư Kinh - Hoa - Khmer. Đồng thời, mỗi dân tộc đều lưu truyền những món ngon độc đáo, ngày càng được nâng cao thành một nghệ thuật như: bún nước lèo, bún bò cay Bạc Liêu, bún tiêu Sóc Trăng… Trong đó, món "bún gỏi dà" Sóc Trăng, hương vị thật ấn tượng.
Sao gọi "gỏi dà"?
Người viết đã bỏ công đi tìm hỏi nhiều nơi về nghĩa gốc của hai chữ “gỏi dà” nhưng vẫn chưa hài lòng, vì bao nhiêu lý giải đều mang tính suy diễn. Như bà Trịnh Thị Ngọc Nữ, 64 tuổi, chủ quán "bún gỏi dà" ở Mỹ Xuyên, Sóc Trăng, giải thích như sau: Nguồn gốc của gỏi dà là món gỏi cuốn. Sau đó người ăn không cuốn nữa mà cho bún vào tô, trộn thêm thịt, tép, rau và tương xay trộn đều để và ăn như và cơm. Sau nữa, các bà nội trợ mới có sáng kiến cho thêm nước súp vào tô thành món “bún gỏi dà” như hiện nay. Do tiếng Nam bộ phát âm những chữ V, D, Gi khá giống nhau nên có người nói gỏi dà, người đọc gỏi già.
Chưa hài lòng với cách giải thích của bà Ngọc Nữ, người viết lại tìm đến nhà "cô Năm gỏi dà" ở đường Cần Thơ. Do cô Năm bán món "gỏi dà" lâu năm nên đã thành danh cô “Năm Gỏi Dà”. Nay cô đã qua đời. Con cháu cô Năm nói rằng, “gỏi dà” là món bún tép, có thêm thịt luộc và rau sống. Đây là món ăn thuần Việt, rẻ tiền lại ngon miệng nên được nhiều người ưa thích.
Như thế chúng ta có thể tạm kết luận rằng, “gỏi dà” là món ăn xuất phát từ bún khô, sau đó mới nâng lên thành bún nước. Nhưng nước bún gỏi dà không có hương vị mắm đồng hoặc mắm bò hóc như bún nước lèo Sóc Trăng, Bạc Liêu và Trà Vinh.
Dân dã mà ngon:
“ Mỹ Xuyên có bún gỏi dà
Dùng qua sẽ thấy đậm đà hương quê”
Đó là hai câu thơ do chính bà chủ quán Ngọc Nữ sáng tác và treo trước quán ăn để mời chào bao thực khách gần xa.
Thành phần của một tô bún "gỏi dà" cũng giống như tô bún riêu, bún mắm, bún nước lèo... nhưng khác ở chỗ nước súp đậm đà mùi vị tương xay và ít nước me chín. Bà chủ quán Ngọc Nữ cho biết bí quyết của món bún gỏi dà là tép và nước súp. Phải là tép đất mới ngọt đậm. Những vùng quê của Sóc Trăng vẫn còn loại tép ngon này quanh năm. Tép luộc xong được người nấu lột bỏ vỏ lấy thịt, để nguyên con màu đỏ tươi trông rất đẹp mắt. Nồi nước súp phải hầm bằng xương heo chung với nước luộc tép, nêm thêm ít đường, ớt và ít nước bột me chua.
Ngoài ra, món này còn hơn thua nhau ở thành phần gia vị và sự tinh tế trong chế biến các món tương xay trộn với đậu phộng rang đâm nhuyễn và tỏi phi. Những loại gia vị này giao hòa với nhau tạo thành một hương vị hấp dẫn đặc trưng không lẫn vào đâu được. Nếu muốn khẩu vị thêm "bắt bén", bạn có thể vắt thêm chút chanh và cho vào chút tương ớt, cặp thêm ít rau thơm, thế mới đúng điệu.
Một anh bạn nhà thơ bình luận về "bún gỏi dà" thật chí lý: Đây là một tô bún đặc sắc nhờ hội đủ các chất đạm, chất béo, rau tươi và nhiều thứ gia vị thơm tho. Mình chỉ ngửi và nhìn mấy con tép màu đỏ tươi trên mặt tô sóng sánh nước cũng đã... nổi thèm!
Nước bún gỏi dà ngọt tự nhiên, không cần cho thêm bột ngọt. Tép đất tươi nguyên con vừa mềm vừa ngọt. Còn thịt đùi heo luộc thái nhỏ vừa giòn vừa béo. Thêm vị cay cay, bùi bùi của tương và ớt làm cho người thưởng thức cứ nhớ mãi... Tại chợ Bến Thành, TP.HCM, cũng có bán món này, nhưng không ngon, giá lại đắt.
Hoài Phương
Bình luận (0)